Industrial heritage and the city museum
Vorige week vond in Göteborg (Zweden) de jaarlijkse conferentie van CAMOC plaats, het ICOM-comité dat zich bezighoudt met de Collections and Activities of Museums of Cities. Vertegenwoordigers van stadsmusea uit de hele wereld bogen zich gedurende een viertal dagen over het thema Industrial heritage, sustainable development, and the city museum. Veel steden worden tegenwoordig geconfronteerd met een transformatie van een industriële samenleving naar een meer op kennis gebaseerde economie. Dit brengt heel wat uitdagingen met zich mee op het vlak van het beheer van en de omgang met de relicten van het industriële verleden. De rol die stadsmusea in dit verband kunnen spelen, vormde het centrale thema van de CAMOC-conferentie in Göteborg.
De belangrijke rol van musea en cultureel erfgoed werd meteen duidelijk aangetoond door keynote spreker Anders Houltz. In zijn lezing over het erfgoed van de automobielindustrie toonde hij de nood aan om het industriële verleden mee te nemen in de narratieven van de stadsmusea en pleitte hij voor een intensere samenwerking tussen bedrijven en de publieke erfgoedsector.
Zowel het materiële als het immateriële erfgoed zijn van belang binnen de post-industriële stedelijke ontwikkelingen. Onder meer uit het voorbeeld van de Engelse textielstad Nottingham bleek dat het immateriële erfgoed veel moeilijker te bewaren valt dan de oude textielgebouwen: Weve saved the physical fabric of Nottinghams industrial past, but we lost its soul, aldus Graham Clark. Waar het immateriële aspect wel nog sterk doorleeft, kan het industrieel erfgoed een sleutelrol spelen voor de lokale gemeenschappen, zoals bleek uit een lezing over enkele industriële musea in Portugal.
Heel wat presentaties op de conferentie focusten op recente ontwikkelingen in de museumsector, zoals het gebruik van nieuwe technologieën en de aandacht voor museale initiatieven buiten de muren van het museum. Catherine C. Cole illustreerde dit met enkele mooie voorbeelden uit Canada: een virtuele tentoonstelling over de Great Western Garment Company en de multimediale wandeltocht Edmonton Packingtown. Ook het Museum Rotterdam gaat de dialoog aan met de inwoners van de stad; zo werkt het museum momenteel aan interessant project rond de maakindustrie in Rotterdam.
De impact van de migratie op de stedelijke ontwikkelingen vormde ook een rode draad doorheen de conferentie. Jozefien De Bock en Lars De Jaegher presenteerden op de conferentie het ambitieuze project Blijven plakken, waarin het Gentse stadsmuseum STAM de kleurrijke migratiegeschiedenis van de stad tot leven wekt. Het museum doet dit niet aan de hand van een traditionele tentoonstelling, maar door opvallende blikvangers in het Gentse straatbeeld, gecombineerd met rondleidingen met een gids of met een audioguide, en aangevuld met een website in een tiental verschillende talen.
Ook het industrieel erfgoed in Zweden zelf kwam natuurlijk aan bod tijdens de conferentie. Daarbij was er onder meer aandacht voor de herbestemming van het Meat Packing District in Stockholm en de voormalige scheepswerven in Göteborg. Tijdens een avondwandeling konden de deelnemers de ontwikkelingen in het havengebied van Göteborg ook zelf ontdekken.
Op de laatste dag van de conferentie stonden nog enkele bezoeken aan interessante sites uit de regio Västra Götaland op het programma. In het stadje Trollhättan werd het Saab Car Museum bezocht. Oorspronkelijk uitgebouwd door Saab als een traditioneel bedrijfsmuseum, kwam de collectie na het faillissement van het autobedrijf (2011) in handen van het lokale stadsbestuur. De uitdaging is nu om het commerciële bedrijfsmuseum, dat louter op het product focuste, uit te bouwen tot een maatschappelijk relevant museum dat de automobielindustrie in een bredere context plaatst.
Vervolgens werd een bezoek gebracht aan het nieuwe Textile Fashion Center in Boras, dat beschouwd wordt als de bakermat van de Zweedse textielindustrie. In dit centrum, ingericht in een gerestaureerde textielfabriek in de oude industriewijk Simonsland, werden heel wat spelers uit de textiel- en modeindustrie samengebracht. De aanwezigheid van bedrijven en organisaties, de textielafdeling van de plaatselijke universiteit, en sinds kort ook het Zweeds Textielmuseum, zorgt er voor heel wat creatieve kruisbestuivingen, waarbij traditie en innovatie elkaar versterken.
