Nieuwe brochure Monumentenwacht focust op klinknagels

Monumentenwacht Vlaanderen heeft een nieuwe onderhoudsbrochure gepubliceerd over klinknagels en industrieel klinkwerk. De brochure werd zaterdag voorgesteld tijdens een ontmoetingsdag op de site van het scheepvaartmuseum in Baasrode. Auteur Bart Verbeke voegde tijdens de voorstelling ook de daad bij het woord en gaf een uitgebreide demonstratie aan het aanwezige publiek.

Tussen 1800 en 1950 was klinken de meest gebruikte manier om metalen onderdelen met elkaar te verbinden. Bruggen, dakspanten en overspanningen, kolommen, scheepsrompen, stoomketels ... Als twee stukken metaal aan elkaar vastgemaakt moesten worden, dan werd het geklonken.

Een klinknagel is een metalen pen met langs één kant een verdikt uiteinde. In de te verbinden stukken metaal worden bij het verbinden met klinknagels op regelmatige afstanden gaten geboord. De stukken worden op elkaar gelegd en er wordt een verhitte klinknagel door de gaten gestopt. Terwijl de klinknagel nog zacht is door de hitte, wordt op het uiteinde geklopt zodat deze een tweede verdikking krijgt, de zogenaamde sluitkop. Hierdoor kunnen beide platen niet meer uiteen. Bij het afkoelen krimpt het metaal, waardoor de klinknagel beide stukken nog eens extra hard tegen elkaar trekt.

De vooruitgang in de lastechniek zorgde er echter voor dat klinkwerk aan belang verloor. Al tijdens de Tweede Wereldoorlog werden scheepsrompen gelast. De techniek had echter nog last van kinderziektes, waardoor soms scheuren ontstonden in de romp als gevolg van metaalmoeheid in de lassen. Dat was voor veel schippers een argument om te blijven pleiten voor een onderschip van geklonken platen, en enkel het deel boven water te lassen. Tot in de jaren 1960 werd nog regelmatig metaal aan elkaar geklonken, maar daarna verloor klinkwerk vanwege zijn arbeidsintensiviteit snel terrein aan het laswerk.

Heel wat erfgoed - en varend erfgoed in het bijzonder - wordt echter nog steeds bijeengehouden door duizenden klinknagels. Daarom gaat de nieuwe onderhoudsbrochure ook dieper in op de vormen en oorzaken van schade aan geklonken structuren, zodat beheerders deze tijdig kunnen herkennen. Vervolgens kunnen ze aan de slag met de tips voor onderhoud en herstel van de klinknagels.

Geïnteresseerden kunnen de brochure 'Klinknagels' bestellen via info@monumentenwacht.be