Regulateurs met kwikslinger: voorzichtigheid geboden!

Voor de intrede van de elektronica werd het torenuurwerk van een kerk aangedreven door een ‘regulateur’ (moederuurwerk). Zo’n regulateur, die eruit ziet als een staande of hangende klok, werd vaak opgesteld in de sacristie van de kerk. Doordat de regulateurs hun functie verloren en/of verplaatst werden naar een andere locatie, worden ze nu vaak niet meer als dusdanig herkend.

Nochtans is het belangrijk dat verantwoordelijken voor de kerkgebouwen (maar ook bijvoorbeeld gemeentehuizen) en andere gebruikers van deze gebouwen op de hoogte zijn van de oorspronkelijke functie van deze moederuurwerken. Sommige van deze regulateurs bevatten immers een slinger met een kolom gevuld met kwik. Het gaat dan om de regulateurs gebouwd tussen 1890 en 1955. Bij het onoordeelkundig verplaatsen van de regulateur, bestaat het risico dat dit kwik vrijkomt. Kwik is zeer gevaarlijk bij aanraking. Wees dus uiterst voorzichtig als het kwik door een ongeluk toch vrijkomt.

Uiteraard dient vermeden te worden dat het kwik uit de regulateur kan ontsnappen. Enkele eenvoudige voorzorgen kunnen dit scenario vermijden. Bij het verhuizen van een regulateur met kwikslinger, is het belangrijk om het uurwerk steeds rechtop te laten staan. In geen geval mag de regulateur plat op de grond gelegd worden. Dan bestaat immers het gevaar dat de kolom met kwik open gaat. Een staande of hangende regulateur kan voorzichtig (rechtop) verplaatst worden door twee personen. Bij een echte verhuis is het beter om de bokaal met kwik eerst voorzichtig te verwijderen, vooraleer de regulateur zelf wordt verplaatst. Nadien kan de kolom gewoon teruggeplaatst worden.

De bijgevoegde foto’s tonen hoe een regulateur met kwikslinger eruit kan zien. Staat of hangt er zo’n regulateur in je (kerk)gebouw? Informeer dan alle betrokkenen hierover en neem je voorzorgen bij een eventuele verhuis van het instrument. Aarzel ook niet om advies te vragen of hulp in te schakelen. Voor vragen kan je steeds terecht bij de provinciale monumentenwachter(s) interieur of bij het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC).

Opgelet: kwik dient behandeld te worden als Klein Gevaarlijk Afval (KGA).