Terugblik 2020: Landelijke dienstverlenende rollen

Weet je nog, hoe we ons op 31 december 2019 opmaakten voor een nieuw, onstuimig 2020? Hoe we de nacht in zouden dansen, klinkend op nieuwe kansen, avonturen en ontmoetingen?

En hoe dat onstuimige jaar in maart abrupt werd stilgelegd?

We zouden twee weken ons best doen en dan lekker verder leven. Toen we de deuren van ons moederschip, het Industriemuseum, achter ons dicht trokken, riep een collega nog “tot binnen enkele maanden!” Hij wist het al. Hij zag hoe de geschiedenis zich dreigde te herhalen. En zo werd dat nieuwe jaar een erg bijzonder jaar waar maar geen einde aan leek te komen.

De wereld op zijn kop. Tal van cultuurhuizen, erfgoedorganisaties en vrijwilligersverenigingen doofden de lichten. Elkaar ontmoeten kon enkel nog virtueel. In sneltempo maakten we kennis met Teams, Zoom, Whereby en Google Meet. Ongemakkelijk richtten we de camera op onze snoet, namen we rondhuppelende kinderen op schoot en probeerden we er het beste van te maken.

En eigenlijk mogen we niet klagen.

Het was in de eerste weken van de lockdown zoeken naar hoe we onze dienstverlening vanop afstand konden organiseren. Evenementen werden dan wel afgelast en projecten uitgesteld. Plaatsbezoeken waren niet of beperkt mogelijk. Maar er kwam tijd vrij om werk achter de schermen te verzetten, en we organiseerden ons om onze werking zo goed als mogelijk verder te zetten. Dat de musea, archieven en bibliotheken open konden, was een lichtpuntje in erfgoedland. Het voelde een beetje raar, als een oneerlijk privilege, maar het voelde tegelijkertijd ook goed. In alle kommer en kwel leerde Vlaanderen het erfgoed beter kennen. Gezinnen gingen op stap en ontdekten onze erfgoedhuizen: de weinige vleugjes cultuur die nog op te snuiven vielen.

Laat ons hopen dat we na al het wandelen en zoomen gauw terug bij elkaar mogen zijn. Afstandsloos. Maskerloos. En onbezonnen. Intussen maakten we ons jaarboek van 2020. We loodsen jullie deze zomer graag doorheen het werk dat we tijdens dat coronajaar alsnog hebben verzet.

Vandaag: Landelijke dienstverlenende rollen

Landelijke dienstverlenende rollen

ETWIE is een landelijke dienstverlenende rol. Toegegeven, het is niet bepaald de sterkste roepnaam. Bij een museum, archief of bibliotheek kan je je meteen iets voorstellen. Maar bij een landelijke dienstverlenende rol? Enkel afgaand op de naam is dat minder evident. Hoog tijd om daar dus iets aan te doen! Sinds 2019 komen de landelijke dienstverlenende rollen, onder het voorzitterschap van gewezen politicus en voorzitter van de Commissie Cultuur Bart Caron, regelmatig samen om af te stemmen en gemeenschappelijke acties te ontwikkelen. In 2020 gaat er onder meer veel aandacht uit naar het wegwijs maken van onze eigen minister van Cultuur Jan Jambon binnen het netwerk van die landelijke dienstverlenende rollen.

Van LEOV naar LDR

Het cultureelerfgoeddecreet van 2017 zet de transformatie in gang van de voormalige landelijke expertisecentra en organisaties volkscultuur (LEOV) naar landelijke dienstverlenende rollen (LDR). Volgens dat decreet gaat het om organisaties die “dienstverlenende activiteiten uitvoeren ter ondersteuning van de functies bij erfgoedbeheerders of cultureelerfgoedgemeenschappen.” En nog: “De dienstverlening moet inspelen op een aantoonbare en duidelijk afgebakende nood in het Vlaamse cultureelerfgoedveld. Het moet gaan om een complexe of grootschalige erfgoednood die de draagkracht van individuele organisaties en actoren overstijgt.”

In totaal zijn er op dit ogenblik elf dienstverlenende organisaties actief in Vlaanderen en Brussel. We komen in alle maten en gewichten: zowel musea als individuele organisaties kunnen een dienstverlenende taak opnemen. Verspreid over het werkingsgebied zetten we ons in voor een bepaald thema of voor erfgoedgemeenschappen of -beheerders. In het geval van ETWIE: industrieel, technisch en wetenschappelijk erfgoed. Zorg dragen voor het erfgoed, en helpen zorg dragen voor het erfgoed: daar draait het om bij de landelijke dienstverlenende rollen. Hoewel elke organisatie eigen accenten legt in de werking, is er een sterke gemeenschappelijke basis die alle landelijke dienstverlenende organisaties met elkaar verbindt. En wat ons verbindt, dat staat natuurlijk op de agenda bij de ontmoeting met minister Jambon.

Minister Jambon op ministage

Op 22 september 2020 organiseren de elf dienstverlenende rollen - volledig coronaproof - een ministage in de voormalige brouwerij De Hoorn in Leuven. Het doel is de minister kennis te laten maken met de diversiteit van het erfgoed, met de vrijwilligers en beheerders en met de manier waarop LDR daar een belangrijke rol in spelen.

Minister van Cultuur Jan Jambon:

"Op een moderne, toekomstgerichte manier en met veel enthousiasme zetten de landelijke dienstverlenende rollen het erfgoed in Vlaanderen op de kaart.”

Jambon registreert er zelf volgens de regels van de kunst een kelk. Hij werkt mee aan de digitalisering van collectiestukken door een schilderij toe te voegen aan de online encyclopedie Wikipedia. Via het leggen van een puzzel leert hij de participatieve projecten van de LDR kennen. En als kers op de taart komt hij in de workshop terecht die ik die dag organiseer: leren ciseleren onder begeleiding van edelsmid Patrick Storme. Patricks kennis en vaardigheden, en inspanningen om technieken over te dragen, zijn een mooi voorbeeld van immaterieel (technisch) erfgoed. Klik hier voor een kort beeldverslag van de dag.

Meer informatie?

Meer weten over de werking van de landelijke dienstverlenende rollen? Neem dan contact met me op via joeri@etwie.be.