Treinen tussen Nederland en België
Recent verscheen een nieuw nummer van het tijdschrift Erfgoed van Industrie en Techniek (jaargang 23, nr. 1), een nummer dat aandacht besteedt aan diverse aspecten van het spoorweggebonden erfgoed. Het nummer bevat onder meer een interessant artikel van Marc Busio over de spoorwegverbindingen tussen België en Nederland.
De spoorverbindingen tussen België en Nederland kwamen altijd maar moeizaam tot stand. En als ze er eenmaal lagen, leidden ze vaak een kwijnend bestaan. In dit artikel worden de ups en downs van anderhalve eeuw grensoverschrijdend treinverkeer in kaart gebracht. De geschiedenis van acht spoorlijnen wordt kort belicht, inclusief het erfgoed dat herinnert aan jaren van voorspoed, maar vooral neergang.
Dat de lijnen Antwerpen-Roosendaal en Luik-Maastricht onderdeel zouden gaan uitmaken van belangrijke vervoersassen voor personen- en goederenverkeer was al van het begin af duidelijk. Deze verbindingen kwamen dan ook al vroeg tot stand (1855-1860). De overige lijnen, aangelegd in de periode 1865-1880, waren vooral bestemd voor goederenvervoer. Het initiateief kwam vooral van Belgische zijde, gezien de voorsprong van ons land op het gebied van de industrialisatie.
De neergang van de meeste spoorverbindingen zette in na de Eerste Wereldoorlog. Door de opkomst van de eigen mijnbouw en staalindustrie was Nederland steeds minder aangewezen op import uit de aangrenzende landen. Bovendien werd tijdens het interbellum de positie van de binnenvaart versterkt door de aanleg van een aantal nieuwe kanalen. Consumentengoederen werden bij voorkeur over de weg getransporteerd, en ook voor het reizigersverkeer waren nieuwe alternatieven beschikbaar door de opkomst van automobiel en autobus. Verschillende grensoverschrijdende spoorlijnen verloren hun belang en werden volledig of gedeeltelijk opgedoekt. Hier en daar bleef langs de lijnen nog waardevol spoorerfgoed bewaard. Sommige spoortrajecten kregen ook een recreatieve bestemming, zoals het 'Bels Lijntje' tussen Turnhout en Tilburg.
Dit nummer van Erfgoed van Industrie en Techniek bevat verder onder meer artikels over de douane-overlaadloods in Essen, de herbestemming van treinstellen van Henry Van de Velde, en het spoorwegerfgoed in Catalonië.
'Erfgoed van Industrie en Techniek. Vlaams-Nederlands tijdschrift voor industriecultuur' is een uitgave van de Stichting Erfgoed. Voor Vlaanderen is het abonnement verbonden aan het lidmaatschap van de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie.