Vandaag is rood...: het wondernet van een rund

Valentijn komt eraan! Gisteren doken we in de collecties van de KU Leuven, vandaag is het Gents Universiteitsmuseum aan de beurt. Uit de prachtige collectie Morfologie kozen we een vaatafgietsel van het wondernet van een rund.

Dit compact kluwen van bloedvaten wordt ook wel een wondernet of ‘rete mirabile’ genoemd. De slagader vertakt in een groot aantal kleinere slagaders om even verder opnieuw samen te vloeien. Een wondernet komt niet bij de mens voor, maar wel bij allerlei diersoorten in verschillende organen. Bij sommige zoogdieren, zoals de koe, het varken en de kat is er aan de hersenbasis zo'n wondernet, dat mee instaat voor de temperatuurregulatie van de hittegevoelige hersenen.

Galenus besteedde reeds in de 2e eeuw veel aandacht aan dit wondernet. Volgens hem was het dé plek waar de spiritus vitalis (de levensgeest) transformeert naar de hogere vorm spiritus animalis (verantwoordelijk voor het menselijk handelen). Die laatste wordt dan gedistribueerd naar het volledige lichaam via de zenuwen. Galenus baseerde dit op waarnemingen bij varkens, runderen en apen en extrapoleerde die naar de mens. Andreas Vesalius was er, bijna 1500 jaar later niet meer van overtuigd dat dit specifieke wondernet aanwezig was bij de mens. Dissectie en observatie van het menselijk lichaam was volgens hem de enige betrouwbare bron voor humane anatomie en zo verwierp hij een dogma van Galenus.

Dit soort objecten wordt gemaakt met de afgiettechniek. Er worden driedimensionale replica's gemaakt van holle organen of lichaamsholtes, waarin een kunsthars in vloeibare vorm gespoten wordt. Als het hars uitgehard is, worden de onbruikbare weefsels errond opgelost met sterk corrosieve middelen. Deze techniek is in de 16e eeuw bedacht door Leonardo da Vinci, die vloeibare bijenwas in holtes injecteerde.

Komen jullie ook naar de feestelijke opening van het GUM op 21 en 22 maart? Ongetwijfeld zal je er meer van deze prachtige en interessante objecten kunnen spotten! Je ontdekt er hoe kunst, wetenschap én twijfel samen het nieuwe wetenschapsmuseum in Gent op de kaart zetten.

© GUM – Gents Universiteitsmuseum – foto: Benn Deceuninck