Zes eeuwen Antwerpse Naties
Deze week verscheen de publicatie 'Zes eeuwen Antwerpse Naties. Van lokale corporaties tot logistieke wereldspelers', de 15de Erfgoedgids van de provincie Antwerpen. Op basis van het roerende, onroerende en immateriële erfgoed van de Antwerpse naties, vertelt de erfgoedgids het verhaal van de mensen die de haven door hard labeur uitbouwden tot was ze nu is.
Auteur van de gids is Johan Eeckelaert, verantwoordelijke voor het historisch patrimonium van de Katoen Natie en tevens lid van de Algemene Vergadering van ETWIE. Krengen en japstokken, buildragers en bosmannen, t kot en de vette varkens... Het zijn maar enkele termen uit de wereld van de naties, een typisch Antwerps fenomeen waarvan de oorsprong teruggaat tot in de late middeleeuwen. Groepjes havenarbeiders verenigden zich toen tot 'nacien' en claimden op hun aanlegplaatsen het alleenrecht voor de manipulatie van bepaalde goederen. Zes eeuwen na hun ontstaan zijn de ambachtelijke naties van weleer uitgegroeid tot hypermoderne goederenbehandelaars die wereldwijd actief zijn in alle segmenten van de logistieke keten. Maar ook kleinere spelers zijn tot op vandaag blijven bestaan.
Deze erfgoedgids vertelt het verhaal: het ontstaan van de naties, hun groei en de crisis in de Franse tijd, de spectaculaire ontwikkeling in de 19de eeuw en de enorme groei en veranderingen in de 20ste eeuw. Historicus Johan Eeckelaert heeft daarbij aandacht voor het sociale facet en de bijbehorende wantoestanden, de eigenzinnige manier van werken en de typische werktuigen, de organisatie van de naties... Hij laat getuigen aan het woord en wandelt langs de pakhuizen die tot op vandaag het Antwerpse stadsbeeld bepalen.
De redding van het resterende natie-erfgoed is de missie van de vzw Maritiem & Logistiek Erfgoed. Deze vereniging groeide tien jaar geleden uit een spontaan project van de Katoen Natie. Met de steun van verschillende andere havenbedrijven werd in 2003 een duizendtal werktuigen bijeengebracht, gaande van een eenvoudige 'krukhaak' tot een vernuftige 'trimmachine'. Voor de inventarisatie van deze collectie haventuigage kon een beroep worden gedaan op een gemotiveerd team van vrijwilligers. De vzw Maritiem & Logistiek Erfgoed vulde de verzameling werktuigen aan met enkele tientallen meter bedrijfsarchieven, tientallen interviews met gepensioneerde havenarbeiders en natiebazen, en de omvangrijke fotocollectie van de Antwerpse beroepsfotograaf Frans Claes.
De erfgoedgids 'Zes eeuwen Antwerpse Naties' kost 10 euro en is verkrijgbaar bij het Cultuurloket van het provinciebestuur Antwerpen. Bestellen kan op het telefoonummer 03/240.66.30, cultuurloket@admin.provant.be of via het online bestelformulier. Een overzicht van de eerder verschenen Erfgoedgidsen vind je op provant.be.