Interuniversitair Platform voor Academisch Erfgoed

In 2014 verscheen ‘Balans en Perspectief - Academisch Erfgoed in Vlaanderen’. De publicatie was het resultaat van een meerjarig onderzoeksproject in opdracht van het Interuniversitair Platform voor Academisch Erfgoed. Het onderzocht de verspreiding en toestand van het academisch erfgoed in Vlaanderen en vormde zo de basis voor de allereerste landschapstekening van dit erfgoedveld in Vlaanderen.

In 2019 beslisten het Interuniversitair Platform voor Academisch Erfgoed en ETWIE dat het tijd was voor een update van het collectieoverzicht. De universiteiten hebben de laatste jaren verschillende stappen gezet in de zorg voor hun academisch erfgoed en een update van de collectiebeschrijvingen is dus broodnodig. En dat is niet het enige. In 2019 verenigden de universiteiten zich in de Werkgroep Academisch Erfgoed onder de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR). Eind 2020 stelden ze daarbij de brochure ‘Tot nut van het algemeen: het academisch erfgoed in Vlaanderen - een landschapstekening’ voor. De publicatie geeft een goed beeld van de recente werking van de vijf Vlaamse universiteiten als actoren in de erfgoedsector en als instellingen die hun erfgoed willen delen met de samenleving.

De update van de collectiebeschrijvingen in Balans en Perspectief werd gecoördineerd door ETWIE. Deze update vormt een goede aanvulling op de landschapstekening van de VLIR en brengt nagenoeg alle collecties in beeld die in vier universiteiten huizen: Universiteit Antwerpen, Universiteit Gent, KU Leuven en Vrije Universiteit Brussel. Universiteit Hasselt had in 2014 geen proactieve werking rond erfgoedcollecties en werd in deze update dan ook buiten beschouwing gelaten. In de VLIR-werkgroep neemt de UHasselt solidair deel om te leren van de vier andere universiteiten, terwijl het bibliotheekteam ondertussen intern verder sensibiliseert rond erfgoed.

Voor de update van de vele collecties aan de universiteiten vormden de collectiebeschrijvingen uit 2014 de basis. Er werd nagekeken welke collecties nog steeds aanwezig zijn aan de universiteit, en of ze ondertussen gegroeid, geïnventariseerd of gedigitaliseerd werden. Waar Balans en Perspectief uit 2014 ingaat op de toestand, de mogelijkheden en de bedreigingen voor het Vlaamse academisch erfgoed, gaat we in de update vooral in op de collecties zelf.

Zijn alle collecties er nog die toen beschreven werden? Werden er collecties afgestoten? Groeiden sommige collecties aan? Werden er collecties in tussentijd geïnventariseerd en gedigitaliseerd? Wat met de toenmalige contactpersonen en beheerders? En zijn de bewaarplaatsen of tentoonstellingslocaties van toen nog steeds correct? Worden objecten vandaag gebruikt als didactisch materiaal of voor onderzoek, of hebben ze eerder een museale functie?

Allereerst werden de uitvoerige collectiebeschrijvingen van 2013-2014 bekeken. Van alle collecties werden de toenmalige contactpersonen of beheerders gecontacteerd om een huidige stand van zaken door te geven. De collega’s van de universiteiten zelf deden de rondvraag en ETWIE stond in voor het verwerken van de binnenkomende gegevens. Dit werd in mooi vormgegeven fiches gegoten: één fiche per collectie.