Symposium: Voor de draad ermee!

De Ottema-Kingma Stichting (ᴏᴋs) bezit een prachtige, internationaal vermaarde collectie textiel en kledingstukken, voornamelijk uit de periode 1700-1850. Het is een omvangrijke, bonte verzameling, die veel verschillende materialen en technieken omvat.

Tijdens dit symposium wordt het onderwerp textiel besproken in al zijn fasen van bestaan: vanaf het ogenblik dat de grondstoffen ervoor als natuurlijke bronnen ontkiemen en groeien, van de keur aan ambachtslieden – van India tot Fryslân – die deze stoffen omtoverden tot uiteenlopende waardevolle gebruiksobjecten, tot en met het moment dat deze in het museale domein zijn opgenomen. Doel is te inventariseren hoe de kennis van en de waardering voor dit textiel kan worden bevorderd en verdiept.

Grotendeels hebben de objecten uit de oks-collectie op een of andere manier een relatie met Fryslân. Meer dan in andere provincies is juist hier relatief veel oud textiel bewaard gebleven. Hoe komt dat?

Voor veel mensen is textiel als waardevol erfgoed een onderwerp dat ze letterlijk weinig in het vizier krijgen. Zelden wordt textiel nog van generatie op generatie doorgegeven of als ‘uitzet’ geschonken. Daarnaast maakt de kwetsbaarheid van het materiaal dat deze objecten alleen maar kort in vaste museale presentaties kunnen worden tentoongesteld. Dit maakt dat textiel, anders dan andere kunstvormen, veelal een verborgen bestaan in het depot leidt. Aangezien onbekend ook onbemind maakt is het van belang dat wordt nagedacht over de manieren waarop de zichtbaarheid van textiel kan worden vergroot.

Om te begrijpen hoe bijzonder dit culturele erfgoed is, is het verhelderend om de finesses van het maakproces onder de loep te nemen; waar en hoe werden de grondstoffen – zoals katoen, vlas, wol en zijde – bewerkt en gekleurd om tot zulke kwalitatief rijke textiel te worden verwerkt. En ook, waar, door wie en op welke wijze werd van textiel gebruiksvoorwerpen, gemaakt. Zo vervaardigde men in de achttiende eeuw in India katoenen sitsen, die vervolgens in Fryslân tot kledingstukken werden gemaakt, die worden gezien als een essentieel element van de Friese dracht en daarmee de Friese identiteit.

Mede dankzij nieuwe technieken is het mogelijk dit kwetsbare erfgoed op verantwoorde wijze te presenteren. Ook is het middels (digitaal) ontsloten archivalische documenten mogelijk geworden om meer inzicht te krijgen in de manier waarop textiel in Fryslân werd gemaakt, verhandeld, besteld, geëxporteerd en verwerkt tot objecten. Welke prangende vragen kunnen in de nabije toekomst hopelijk worden beantwoord en hoe kan deze kennis voor een breed publiek op aansprekende wijze worden uitgedragen?

Welke activiteiten zijn verder waardevol om het onderzoek naar Fries textiel verder te helpen? En wat kunnen we leren van onderzoeks-verbanden die in het buitenland tot succesvolle kennisuitwisseling leiden?