Dag van de Radio
- verhaal
Vandaag is het Internationale Dag van de Radio. Daarom zetten we het medium en een uitzonderlijk exemplaar in de spotlights!
Wereldwijd hebben zo'n vijf miljard mensen toegang tot de radio. Het medium werd in 1895 uitgevonden en bereikt vandaag nog steeds meer mensen dan het internet. Het is ook nog steeds de meest gebruikte bron van nieuws en informatie.
Een streepje geschiedenis
In 1895 wilde Nikola Tesla als eerste een demonstratie geven om elektrische signalen over een grote afstand te versturen. Helaas vatte zijn werkruimte vlam en kon hij het experiment niet uitvoeren. In hetzelfde jaar lukte het Guglielmo Marconi wel om als eerste een radioverbinding van enkele kilometers te maken met een zelfgemaakte zender en ontvanger die was gebaseerd op een oscillator van Tesla's ontwerpen. Ongeveer tegelijkertijd deed Alexander Stepanovitsj Popov hetzelfde. Beiden bouwden voort op het werk van Heinrich Hertz, die in 1887 ontdekte hoe elektromagnetische radiogolven konden worden opgewekt en terug ontvangen. In Italië werd Marconi's werk niet op prijs gesteld en daarom ging hij naar Engeland. Daar wist hij grotere afstanden te overbruggen en kon hij in 1901 een bericht over de Atlantische Oceaan sturen. Er kan echter niet gesteld worden dat een van bovengenoemden de uitvinder van de radio is. Daarvoor is zowel een zender als een ontvanger nodig, en deze bestaan elk weer uit verschillende onderdelen die ieder een eigen ontwikkeling hebben doorgemaakt. De antenne, een belangrijk onderdeel, is echter wel een uitvinding van Marconi. (bron: Wikipedia)
Een aantal weetjes:
In 1914 werd het eerste Europese radioconcert uitgezonden. Initiatiefnemer was Robert Goldschmidt en de uitzending werd verzorgd vanuit villa Lacoste op het Koninklijk Domein van Laken! Bij de Belgische koninklijke familie werd een kristalontvanger geïnstalleerd.
Toen Marconi de Nobelprijs in 1909 kreeg, was Tesla woedend. Het was echter pas in 1943 - enkele maanden na het overlijden van Tesla - dat Tesla uiteindelijk toch het patent heeft gekregen op de uitvinding van de radio.
In het begin werd radio alleen gebruikt als middel om morsesignalen uit te zenden. Door de uitvinding van de elektronenbuis in 1906 werd het mogelijk werkelijke geluiden uit te zenden. Berichten konden nu rechtstreeks ingesproken worden en hoefden niet meer in morsecode vertaald te worden.
Vanouds waren radio-uitzendingen amplitudegemoduleerd (AM) en dus waren ontvangers voor consumenten daarvoor geschikt. Soms, vooral op de korte golf, wordt enkelzijband gebruikt. Voor enkelzijband was een speciale ontvanger nodig. In de jaren 50 kwam frequentiemodulatie (FM) op de ultrakorte golf in opkomst, met een betere ontvangstkwaliteit. Een ouder toestel is niet geschikt voor FM. In het begin van de 21e eeuw kwamen er digitale uitzendingen, waarvoor een speciaal toestel nodig is. Amplitudemodulatie wordt voor de gewone uitzendingen niet veel meer gebruikt en het ligt in de verwachting dat frequentiemodulatie ook uitgefaseerd zal worden.
Erfgoed bij ons
In het Radiomuseum in Heist-op-den-Berg wordt de hele geschiedenis van de radio tentoongesteld in zeven vitrinekasten. Bezieler Remy Waegeman kwam door zijn beroepswerkzaamheden in contact met de wondere wereld van radio en elektromagnetische golven. Hij kreeg een verdieping van het heemkundig museum Die Swane ter beschikking, die hij uitbouwde tot radiomuseum.
Wie de bovenste verdieping het radiomuseum bezoekt zal ongetwijfeld de imposante luster in de nok van het dak opgemerkt hebben. In deze luster is een radio verwerkt. Remy: "Zowat 10 jaar geleden vond ik deze radio bij een bezoek aan de zondagse rommelmarkt in Heist. De verkoper wist enkele notities mee te delen over de afkomst. Het toestel kwam van op een zolder bij een Hollands gezin in Antwerpen. Als radioverzamelaar had ik dergelijke luster met ingebouwde radio nog nooit gezien. Onderaan was de wel heel toepasselijke naam ‘Radio Lustria’ aangebracht met daarbij in drie grote letters ‘KLM’. Daarom vermoede ik lange tijd dat deze radio ooit in gebruik was geweest bij de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij op Schiphol in Nederland. Mijn nieuwsgierigheid was gewekt en ik nam contact op met KLM, echter zonder resultaat, men wist niets af van het gebruik van dergelijke lusterradio’s. De radio dateerde uit eind dertiger of begin veertiger jaren van vorige eeuw, dat kon ik opmerken aan de gebruikte onderdelen. Het is dan niet verwonderlijk dat de oorsprong niet meer gekend is. Dus had ik me er bij neergelegd dat de oorsprong niet te achterhalen was. Enkele maanden geleden kreeg ik een onverwacht telefoontje. Iemand uit Berlaar vroeg me of het waar was dat er een lusterradio in het museum hing en of hij eens mocht komen kijken naar deze radio? Bij dat bezoek werd de afkomst van de lusterradio uitgeklaard. De bezoeker was familie van de bouwers van deze radio, en dat bleken Petrus Franciscus Kloeck en Jozef Leys te zijn. De initialen van hun familienamen vormde de grondslag van Kloeck Leys Maatschappij. De toestellen werden gedeeltelijk vervaardigd aan de Sint Pietersvliet waar Pierre Kloeck woonde en geassembleerd in de woning van Jozef Leys in de Steenstraat te Ekeren. Voor beide bouwers was het een liefhebberij. De weinige toestellen die ze op de markt brachten werden verkocht in een winkel aan de Korte Koepoortstraat in Antwerpen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de productie stil gelegd. De resterende voorraad is bij het einde van de oorlog in een brand verloren gegaan. Deze inmiddels 80 jaar oude lusterradio is daarmee mogelijk het enige overgebleven exemplaar van deze kleine serie en is één van de merkwaardigste stukken uit de radioverzameling."
Wil je deze lusterradio en andere merkwaardige, mooie of historische radio's bewonderen, dan kan je terecht in het Radiomuseum van Remy!
