Een geslaagd traject...

Begin 2019 startte het meester-leerlingtraject - een subsidietraject voor het doorgeven van vakmanschap tussen meester en leerling - van Patrick Storme. Gedurende anderhalf jaar gaven meester en leerlingen het beste van zichzelf en werden kennis en vaardigheden over ciseleertechnieken in de edelsmeedkunst overgedragen. Ciseleren? Dat is het vormgeven van koper of zilver met ook fijne details en delicate structuren en texturen.

Omdat ook de carrière van Patrick is ontstaan uit een gelijkaardig leertraject, erkent hij de absolute meerwaarde van zo’n intense samenwerking om kennis en vaardigheden over te dragen. Toen Storme hoorde van de beurs, nam hijzelf contact op met mogelijke geïnteresseerden die al enige voorkennis hadden in de edelsmeedkunst.

De leerlingen bekwaamden zich via wekelijkse bijeenkomsten en lessen in het atelier van Patrick in Antwerpen. In zes modules leerden ze schetsen en boetseren als inleiding in het drijven en ciseleren. Drijven is het maken van grote vormen uit de plaat, vooral met hamers of met grote bolponsen. Zo ontstaat een schaal, een kom, een vaas of een theepot bijvoorbeeld.Ciseleren is het fijn in vorm zetten van details en structuren aan het oppervlak, met kleine hamers en stalen ponsen terwijl het werkstuk op een ondergrond van pek vast zit. Ook het maken van de stalen ponsen, en het aanpassen van de speciale hamers en hun stelen, kwamen aan bod. Het echte vakmanschap werd overgedragen door een reeks oefeningen in het ciseleren.

Begin maart ging ik even langs om naar de ervaringen van het afgelopen jaar te polsen. Patrick en vier leerlingen, Jan, Daisy, Lotte en Geert, deelden hun verhaal en lichtten toe wat ze geleerd hebben, hoe ze hun vakmanschap omschrijven en hoe de beurs hun werk en leven veranderd heeft.

Lotte, Jan en Daisy zijn beide al beroepsmatig bezig met edelsmeedkunst, aangezien ze een eigen zaak uitbaten als juweelontwerpers. Geert is metaalrestaurator en horloge-hersteller. Wat hen vooral aansprak in het meester-leerlingtraject, is het feit dat dit zoveel meer is dan een basisopleiding of een korte workshop. Er wordt geïnvesteerd in tijd om het echte ambacht, in al zijn facetten en kunde, over te dragen en aan te leren op een persoonlijke basis. Ze zijn het er unaniem over eens dat het meester-leerlingtraject een grote meerwaarde is in hun professionele loopbaan. Het is een unieke kans om aan de slag te gaan bij een meester in het vakmanschap en om onder persoonlijke begeleiding de nodige tijd te (kunnen) nemen. De ciseleertechnieken worden volop getest en gebruikt in nieuwe juweelontwerpen van Jan, Daisy en Lotte.

Toch blijft het ook na anderhalf jaar nog steeds ‘proeven van’. Je kan nu eenmaal geen meester worden op zo’n korte tijd, ondanks de intensiviteit van het traject. Want intensief was het wel: elke week minstens één dag vrijhouden in combinatie met een zelfstandige loopbaan en een gezin; dat weegt zwaar. Tijd vrijmaken was dus niet altijd even evident.

Een ander voordeel van een meester-leerlingbeurs is het uitbreiden van het netwerk. Patrick zorgde ervoor dat de leerlingen in DIVA, het museum voor diamant, juwelen en zilver, enkele prachtig geciseleerde erfgoedobjecten konden aanraken en voelen. Zo’n kans krijg je niet elke dag! Ook de deelname aan de Erfgoeddag 2019 zorgde voor een ruime belangstelling en kreeg het project aandacht in de pers en Antwerpse televisie. De kleinschalige één-op-vier setting zorgde er ook voor dat de leerlingen ook van elkaar veel leerden, ook van hun fouten.

“Soms kan je lezen hoe iets gemaakt wordt, maar je moet het voelen en doen om het echt te begrijpen.” (Geert Schumeth)

Waar volgens de leerlingen het meesterschap ligt van de technieken die ze leren en volop oefenen? In het beheersen van het metaal, het aanvoelen van zilver, koper en goud. Als je het materiaal met hamers en ponsen bewerkt, moet je inschatten hoe het metaal zal reageren hoe het zich zal gedragen als je er verder blijft op werken. Daar ligt volgens hen het ware meesterschap van Patrick: hij is fenomenaal in het ‘aanvoelen van het metaal’, dat ondersteund wordt door zijn brede technische en chemische kennis van de metalen.

Het traject werd qua lessensysteem enigszins gewijzigd door COVID-19, waarbij de leerlingen in hun eigen ateliers hebben verder gewerkt, terwijl vragen en raadgevingen digitaal werden uitgewisseld. Vanaf half juni werd de begeleiding opnieuw in het atelier aangeboden en met een week verlengd tot begin juli. Het project stopt hierbij officieel, maar de leerlingen blijven welkom. Zij zullen verder werken aan hun eindwerk met zicht op een tentoonstelling rond het project, gepland eind dit jaar. Als slotstuk wordt er in de nabije toekomst ook een workshop georganiseerd voor een aantal edelsmeden die niet aan het project konden deelnemen.