'Erfgoed van industrie en techniek' focust op maritiem erfgoed
Het recent verschenen dubbelnummer van het tijdschrift Erfgoed van Industrie en Techniek is integraal gewijd aan het maritiem erfgoed in Europa. Reeds in 2001 gaf het tijdschrift een nummer uit over varend erfgoed. Ook nu gaat een aantal artikels dieper in op de situatie in Vlaanderen.
Anthony Demey opent het nieuwe themanummer met een overzicht van wat er zich de afgelopen 17 jaar heeft afgespeeld in deze sector. De interesse voor het varend erfgoed is de afgelopen decennia sterk toegenomen, getuige het groeiende aantal behoudsverenigingen en de succesvolle evenementen zoals Oostende voor Anker, Water-rAnt, Sail Antwerp, de Scheldefeesten in Baasrode, de Stroppentocht in Lokeren... Demey benadrukt dat vrijwilligersverenigingen het voortouw hebben genomen in het behoud van het varend erfgoed (Dirk Ramakers gaat in zijn artikel dieper in op de rol die bijvoorbeeld De Vlaamse Vereniging tot Behoud van Historische Vaartuigen vzw heeft gespeeld). Overheden zijn gevolgd met het decreet uit 2002 dat de wettelijke bescherming van varend erfgoed mogelijk maakte. De sector van het varend erfgoed staat voor een aantal belangrijke uitdagingen, besluit Demey zijn bijdrage. Niet alleen kost het onderhoud en de restauratie van het patrimonium handenvol geld, ook de kennis van de technieken van het scheepsbouwambacht komen onder druk te staan. Tot slot kaart Demey de vergrijzing van de vrijwilligers aan en de nood aan geschikte infrastructuur om aan het varend erfgoed te werken.
In twee andere artikels gaat Demey dieper in op de rol van Monumentenwacht Vlaanderen voor het varend erfgoed en op Traditional Maritime Skills, een Europees project dat traditionele scheepsbouwvaardigheden registreerde. Monumentenwacht is in 1992 opgericht. Daar waar de focus in het begin lag op het bouwkundig erfgoed, historische interieurs en kunstvoorwerpen, breidde Monumentenwacht zijn expertise uit door de aanwerving van twee inspecteurs varend erfgoed in 2008. In 2015 werden die vervangen door één monumentenwachter varend erfgoed. Monumentenwacht inspecteert schepen met als doel het behoud van het waardevol erfgoed te bevorderen door een regelmatig onderhoud te voorzien.
Maarten Van Dijck geeft in zijn bijdrage een stand van zaken van het decreet op het varend erfgoed uit 2002 en de wijziging doorgevoerd in 2012. Op basis van het Monumentendecreet uit 1976 werden in totaal vijf vaartuigen als monument beschermd. De noodzaak bestond evenwel om een specifiek decreet uit te vaardigen. Historische, wetenschappelijke, industrieel-archeologische, esthetische of andere sociaal-culturele waarden kunnen aan de basis liggen van een berscherming van vaartuigen. Er was ook vraag naar een inventaris van het varend erfgoed op basis waarvan een verantwoorde selectie kon gebeuren voor de bescherming van vaartuigen. Op dit ogenblik bevat de inventaris een 130-tal vaartuigen en zijn er 28 vaartuigen beschermd als varend erfgoed.
Het Vlaamse luik in dit themanummer wordt afgesloten door artikels van Mimi Debruyn over de geschiedenis van de Charlesville en Marnix Pieters e.a. over het nautisch erfgoed in en op de bodem van het deel van de Noordzee dat onder Belgisch toezicht staat.
'Erfgoed van Industrie en Techniek. Vlaams-Nederlands tijdschrift voor industriecultuur' is een uitgave van de Stichting Erfgoed. Voor Vlaanderen is het abonnement verbonden aan het lidmaatschap van de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie. Het nummer is ook apart te verkrijgen.