Gerestaureerd ophaalmachinegebouw van steenkoolmijn Zolder geopend
Vorig weekend werd 'De Verdieping' in Heusden-Zolder feestelijk geopend. Na meer dan twee jaar werken is het beschermde ophaalmachinegebouw van de steenkoolmijn van Zolder gerestaureerd.
Bezoekers kunnen er de nieuwe erfgoedwandeling 'Zolder Luchtfabriek' volgen. Deze wandeling loopt doorheen ophaalgebouw 2 en de compressorenzaal met zijn historische verzameling aan persluchtcompressoren. Samen met filmfragmenten en anekdotes van ex-mijnwerkers op interactieve beeldschermen wordt dieper ingegaan op de functie en werking van beide ruimten en hun machines. Hoe raakten mijnwerkers beneden in de mijn en het steenkool terug naar boven? Hoe kregen de mijnwerkers verse lucht zo diep onder de grond? Hoe werden de machines onder de grond aangedreven?
Het CVO-HZ, nu omgedoopt tot CVO De Verdieping, betrekt nu het gerenoveerde ophaalgebouw en de aangebouwde nieuwbouw en geeft er les aan meer dan 2800 cursisten. Op de website van De Verdieping kan via enkele slideshows prachtig beeldmateriaal van de site bekeken worden, bijvoorbeeld enkele historische foto's van de steenkoolmijn en het ophaalgebouw, maar ook van de compressorenhal voor de restauratie. Luc Corthouts, enthousiast fotograaf en vrijwilliger bij ETWIE, ging een kijkje nemen tijdens het openingsweekend. Op de Facebookpagina van ETWIE vind je zijn mooie fotoverslag.
De steenkoolmijn Zolder
In 1906 legde de nationale overheid de concessie voor de steenkoolmijn van Zolder vast. Een jaar later werd de S.A. Charbonnages d'Helchteren-Zolder opgericht (de concessie in Zolder werd samengevoegd met die van Helchteren). De oprichting van de mijn verliep moeizaam. Pas in 1930, drieëntwintig jaar na de start van de werken, kon de ontginning van de mijn beginnen. De vette steenkool die werd bovengehaald, werd gebruikt in de zware industrie, vooral staalproductie.
De steenkoolmijn had twee schachten, de ene diende om (pers)lucht en materiaal aan te voeren. De tweede, tevens de grootste, was de productieschacht. Hier vervoerden vier liftkooien de mijnwerkers en de wagentjes met steenkool. Het ophaalmachinegebouw zelf bestaat uit meerdere onderdelen. Centraal ligt de compressorenzaal, geflankeerd door ophaalgebouw 1. Samen bedienden deze gebouwen de eerste schacht. Aan de andere kant van de compressorenzaal staat ophaalgebouw 2 en 3, die de vier liftkooien in de productieschacht aandreven.
In de jaren 1950 ondervonden de Belgische steenkoolmijnen steeds meer concurrentie van goedkopere steenkool van overzee. Er werd ook steeds meer naar aardolie en kernenergie gekeken om aan de energiebehoeften van het land en de industrie te voldoen.
Sluiting, bescherming en herbestemming
De steenkoolmijn bleef actief tot 1992. Toen sloot Zolder, als laatste mijn van de Benelux, zijn deuren. Een jaar later werden de belangrijkste gebouwen op de mijnsite beschermd. Het mijnterrein werd in 1999 aangekocht door de gemeente, die er het beschermde ophaalgebouw bij moest nemen. De mijnsite werd ontwikkeld tot ondernemerspark De Schacht. De beschermde mijngebouwen kregen stuk voor stuk een nieuwe bestemming. De elektriciteitscentrale werd vorig jaar nog omgevormd tot evenementlocatie Watt17. In het voormalig badhuis zit nu het Centrum voor Duurzaam Bouwen en het eetcafé 'Den Lavaar' (een woordspeling op de naam van de wasplaats 'De Lavoir'). De renovatie en herbestemming van het ophaalgebouw zijn onderdeel van de laatste stappen richting het afmaken van de site. Enkel ophaalgebouw 3 (met annex) wacht nog op een renovatie en komt in een volgende fase aan bod.
(foto: Luc Corthouts)