contact
MyEtwie
In de kijker

Hoe glas de wereld van kunst en wetenschap veranderde

Gepubliceerd op 22/10/2018
Categorie
telescope

Hoe glas de wereld van kunst en wetenschap veranderde: een bijzondere lezing op 21 november in het Paleis der Academiën, Brussel. Deze Da Vincilezing van Sven Dupré focust op de uitvinding, productie en het gebruik van cristallo-glas, een type glas dat zo transparant is dat het lijkt op bergkristal. Dit cristallo-glas werd niet alleen gebruikt als tafelservies in de welvarende milieus, maar maakte ook de ontwikkeling van telescopen en microscopen mogelijk!

Glas wordt traditioneel gemaakt van drie componenten: kwarts (uit zand), een smeltmiddel (bv. soda) en een stabilisator (bv. kalk). Behalve deze drie hoofdbestanddelen kunnen er ook onzuiverheden, kleurstoffen en ontkleuringselementen aanwezig zijn.

Cristallo-glas werd in de 15e eeuw in Italië uitgevonden, meer bepaald in Murano, een verzameling eilandjes in de lagune van Venetië. Alle glasblazers uit de ‘Stad van de bruggen’ moesten hiernaartoe verhuizen vanwege brandrisico’s van hun vak. Of was het omdat men zo het geheim van de kunst van het glasblazen beter kon beveiligen? Het recept van dit uiterst transparante glas werd op die manier meer dan 100 jaar stilgehouden, maar uiteindelijk doken de Venetiaanse arbeiders in de 16e eeuw onder en verspreidde de techniek zich tot in het noorden van Europa. Uiteraard zorgden verschillen in de lokale grondstoffen voor een andere kwaliteit van het glas en zorgden plaatselijke voorkeuren voor andere vormen en versieringen van objecten. Zo krijgen we in Antwerpen glas ‘à la façon de Venise’.

Maar hoe zorgde serviesgoed voor een revolutie op vlak van wetenschap? Wel, de combinatie van de kennis en kunde van Italianen gecombineerd met lange experimenten van onder andere Hollanders zorgde ervoor dat in 1608 de eerste 'Hollandse kijker' werd ontworpen. Deze voorloper van de telescoop werd ontwikkeld door Johannes Lipperhey: hij zette twee lenzen achter elkaar en maakte er een soort kijker van. Voor deze lenzen werd uiteraard het hoge kwaliteitsglas van de Italiaanse uitgeweken glasblazers gebruikt omdat het uiterst transparant was. Er volgde een echte hype rond sterrenkunde en een jaar later verbeterde Galileo Galilei het prototype in een echte telescoop en ontdekte dat de maan niet perfect volmaakt was zoals gedacht!

Meer weten? Afspraak op 21 november 2018 om 17u30 in het Paleis der Academiën (Brussel).

Bronnen: Brittannica, Depotwijzer, VerzekerDe Bewaring en KVAB