In de put...

Hoe was de arbeidsmarkt voor mijnwerkers in Limburg georganiseerd? Welk personeelsbeleid werd er ontwikkeld, hoe zat het met de aanwerving van arbeiders, wie waren deze arbeiders en waarom kozen ze voor een job in deze industrie? Dit zijn de onderzoeksvragen die historicus Bart Delbroek behandelt in de recent gepubliceerde uitgave van zijn doctoraat, In de put. De arbeidsmarkt voor mijnwerkers in Belgisch-Limburg, 1900-1966, dat hij succesvol verdedigd heeft in 2011 aan de Vrije Universiteit Brussel. Het resultaat is een mooi en goed gestructureerd boek dat het nummer 79 vormt in de reeks 'Maaslandse Monografieën'.

Delbroek baseert zijn onderzoek grotendeels op bedrijfsarchieven, terug te vinden in het Rijksarchief Hasselt, en eigentijdse literatuur. Na een inleidend hoofdstuk over het ontstaan van de Limburgse steenkolenindustrie, behandelt hij de vraag- en aanbodzijde van de lokale arbeidsmarkt. In de volgende drie hoofdstukken zoomt hij in op drie aspecten die de arbeidsmarkt vormen: lonen en sociale voordelen, de rekrutering van het personeel en de opleiding tot mijnwerker.

Het boek biedt een genuanceerde blik op de werking van de arbeidsmarkt voor mijnwerkers. Zo vertrekt Delbroek bijvoorbeeld van de context waarin de mijnbedrijven zich hebben gevestigd in Limburg. De mijnindustrie zorgde er voor een doorgedreven transformatie van een grotendeels agrarische samenleving en de directies kozen voor een eigen arbeidsmodel om de mijnindustrie vorm te geven. Dat model is volgens Delbroek gebaseerd op een paternalistische en autoritaire visie op de verhouding tot het personeel, die vooral de bedoeling had de mijnwerkers te binden aan de mijn. Dit betekent evenwel niet dat mijnwerkers zelf een zwakke positie hadden op de arbeidsmarkt, integendeel. Delbroek benadrukt dat ze eigen strategieën ontwikkelden om hun positie onder controle te houden, of te verbeteren, bijvoorbeeld via persoonlijke netwerken en absenteïsme.

Delbroek besluit dat, net zoals in andere industrieën die zich eerder hadden gevestigd en ontwikkeld, in de Limburgse mijnindustrie sociale relaties zijn 'uitgevonden'. Het initiatief kwam niet enkel van directies, maar ook van overheden en de arbeiders zelf.

Bart Delbroek. In de put. De arbeidsmarkt voor mijnwerkers in Belgisch-Limburg, 1900-1966. Hilversum, Verloren, 2016, 246 p. Deze studie is een onderdeel van een bredere studie naar de arbeidsmarkt in de Euregio Maas-Rijn. Eerder verscheen het werk van Serge Langeweg over de arbeidsmarkt in Nederlands-Limburg in 2011. In 2014 verscheen het boek van Leen Roels over de situatie in het Luikse steenkolenbekken.

Het boek kan besteld worden op de website van het Sociaal Historisch Centrum Limburg.