Jenevermuseum verwerft belangrijke collectie jenevererfgoed

Dit weekend sluit een belangrijk jenevermonument in België de deuren: het legendarische jenevercafé De Vagant in Antwerpen. De afgelopen 36 jaar heeft eigenaar Ronald Ferket een indrukwekkende collectie objecten van Antwerpse stokerijen, maar ook van stokerijen uit de andere Vlaamse provincies en uit Wallonië verzameld. De collectie verhuist in zijn geheel naar het Jenevermuseum in Hasselt waar die met zorg gekoesterd en op termijn voor het publiek ontsloten zal worden. “Het Jenevermuseum breidt zo zijn collectie uit met maar liefst 2.000 objecten waarvan de iconografische en historische waarde uitzonderlijk zijn. Anders werd de collectie mogelijk gefragmenteerd verspreid over archieven en privéverzamelaars. Het oudste stuk dateert uit 1631. Zo kunnen we Hasselt als smaakmaker blijvend op de kaart zetten voor de bezoekers en onderzoekers.”, aldus schepen Derya Erdogan.

De Vagant sluit op 5 december de deuren

Het café, gelegen in een historische pand in hartje Antwerpen, was veel meer dan een toog en wat barkrukken. De uitzonderlijke vakkennis maar ook de authentieke glazen, schenkwijze en authentieke inrichting maakten van dit café een levend stukje erfgoed. Bovendien was de eerste verdieping van café De Vagant zelf ingericht als een museale presentatie. Na 36 jaar sluit Ronald de deuren van dit jenevercafé bekend in Antwerpen, Vlaanderen en ver daarbuiten. Het historische pand staat te koop. Ferket, die al heel wat jeneverpublicaties op zijn naam heeft staan, gaat zich de komende jaren wijden aan het schrijven van zijn magnum opus over de geschiedenis van jenever, en verhuist hiervoor zelfs naar Spanje om in alle rust te kunnen werken.

2.000 extra collectiestukken voor het Jenevermuseum

“Zowel archief als collectie gaan naar het Jenevermuseum in Hasselt, waar ik zelf ook in het bestuur zit van de vzw. Op een veiling zou ik er wellicht een veelvoud voor kunnen krijgen, maar dan dreigt de collectie te verdwijnen in één of andere kelder. Het is de bedoeling dat alles wat ik verzameld heb, publiek moet blijven.”, licht Ronald Ferket toe. Hierdoor kan het Jenevermuseum zijn collectie uitbreiden met 305 affiches en pancartes, 20 emailborden, 842 flessen en stopen, 170 reclamevoorwerpen, 192 jenever- of likeurglaasjes, 125 brieven en facturen, 11 ordonnanties, 88 postkaarten, 26 prijslijsten en 173 speelkaarten. In totaal ruim 2.000 objecten en 45 mappen vol archief- en documentatiemateriaal. De collectie bevat heel wat objecten van vroegere Antwerpse stokerijen, maar ook stokerijen uit de andere Vlaamse provincies en uit Wallonië zijn sterk vertegenwoordigd in de collectie. Schepen van cultuur Derya Erdogan: “We zijn erg trots op deze opportuniteit. Voor het Jenevermuseum is de collectie een bijzondere aanwinst, die perfect binnen het collectiebeleid van het museum past. Zowel de iconografische als historische waarde van de meeste stukken is uitzonderlijk. Maar ook de documentaire waarde van alle informatie die Ronald Ferket de afgelopen 36 jaar verzamelde in ‘knipselmappen’ geeft een helder inzicht in de evolutie van jenever de laatste decennia en in de maatschappelijke perceptie van jenever.”

Uitzonderlijke emailborden
Joanie Dehullu, conservator van het Jenevermuseum, stipt met plezier enkele opvallende stukken aan: een doosje met 10 fragiele glasplaatnegatieven, te dateren eind 19de eeuw, van stokerij J. Meeùs aan de Oude Leeuwenrui in Antwerpen. Het vermoedelijke oudste stuk uit de collectie van Ronald Ferket is een ordonnantie uit 1631 over accijnzen op wijn in Antwerpen. Verder enkele uitzonderlijke emailborden, zoals het zeldzame rechthoekige emailbord voor de Hasseltse stokerij Wissels uit 1933 dat Ronald Ferket persoonlijk van Mia Wissels kreeg, verschillende emailborden van stokerij Rubbens uit Zele en het ronde emailbord voor ’t Wit Stoopke van de Antwerpse stokerij Jacques Neefs uit 1953. “Met de borden van uit de collectie van Ronald breiden we onze eigen verzameling emailborden gevoelig uit. En dat komt net van pas, want in het najaar van 2023 plant het Jenevermuseum een tentoonstelling rond Belgische emailborden voor sterkedrank.”, aldus Dehullu.

Voor Ronald Ferket is een plan van de Antwerpse waterloop het Schijn, een zijrivier in het stroomgebied van de Schelde, een bijzonder item. Het belicht de relatie van de lokale brouwers en stokers én het belang van water in hun productieproces. Dat water werd gebruikt in koelers van de stookinstallaties en om de alcohol te versnijden. Ook nu nog gebruiken stokerijen behoorlijk veel water in hun productieproces. Stokerij Louis Meeùs in Wijnegem, één van de grootste stokerijen in Europa, liet dit plan maken bij een conflict met de stad Antwerpen rond de vervuiling van het water. Stokerij Meeùs was immers niet zelf de oorzaak van de vervuiling. Het goed werkende waterzuiveringssysteem op de grond van stokerij Louis Meeùs ontworpen door ingenieur Keelhoff staat mooi op het plan getekend.

De collectie zal na grondig onderzoek zijn geheimen online prijsgeven via Erfgoedinzicht

“De verhuis van de collectie naar Hasselt was geen sinecure en gebeurde in twee fasen.”, licht museumdirecteur Davy Jacobs toe. “De collectie op de eerste verdieping (het leeuwendeel van de collectie) werd via een verhuislift naar beneden gebracht en met een vrachtwagen naar Hasselt gereden waar de collectie terug doos per doos door het museum werd gedragen om daar in een aparte ruimte een plaats te krijgen voor verder onderzoek. De stukken uit het café zelf kunnen pas verhuisd worden na de effectieve sluiting van De Vagant op zondag 5 december. Met veel dank aan de verschillende vrijwilligers, vaste museummedewerkers en werklieden van technische diensten van de Stad Hasselt die ervoor zorgden dat de verhuis goed gepland en zeer vlot kon verlopen. De komende jaren wordt de collectie grondig bestudeerd, gefotografeerd en geregistreerd in de collectiedatabase van het Jenevermuseum. Uiteindelijk wordt het grootste gedeelte van de verzameling via Erfgoedinzicht (https://erfgoedinzicht.be/) online ontsloten voor het publiek.”

Bron: persbericht Jenevermuseum