Provincie Limburg zoekt bestemming voor stoommachine en ander industrieel erfgoed
De provincie Limburg is op korte termijn op zoek naar een nieuwe bestemming voor een stoommachine, een compressor en een waterrad. Wie interesse heeft in dit industrieel erfgoed, kan dit tot 31 juli melden.
In de jaren 1980 dacht de provincie Limburg na over de oprichting van een Museum voor Industrieel Erfgoed. Met het oog hierop werd gestart met het samenbrengen van kenmerkende industriële objecten die toen dreigden verloren te gaan. Een van de verzamelthemas was 'energie'. De daaropvolgende jaren werd onderzocht hoe dit museum vorm kon krijgen. Uiteindelijk werd echter beslist af te stappen van de museumformule en de objecten zoveel mogelijk in situ te bewaren. Kleinere objecten werden ondergebracht in bestaande collecties, maar voor de grotere machines bleek dit niet zo evident.
Deze machines werden "voorlopig" ondergebracht in de mijngebouwen in Beringen, maar daar kunnen ze nu niet langer blijven. Concreet gaat het om een tandemcompound-stoommachine uit de voormalige drukkerij 'La Belgica' uit Turnhout, een compressor van de S.A. Ateliers de Constructions Forges et Estampage Silessin (1923-1924) en een bovenslag-waterwiel van een verdwenen watermolen.
De stoommachine (nog zo goed als volledig maar in gedemonteerde toestand) werd omstreeks 1920 gebouwd in de werkhuizen Carels-Van De Kerckhove uit Gent. Carels exporteerde wereldwijd en behoorde tot de wereldtop in de bouw van stoommachines en later dieselmotoren. De machine stond opgesteld in het fabriekspand van de drukkerij 'La Belgica' in de Vaartstraat in Turnhout. Toen de drukkerij verhuisde naar een ander industrieterrein na een verwoestende brand in 1979, bleef de machine staan tot ze in 1980 werd aangekocht door de provincie Limburg. De generator waarop de stoommachine was aangesloten om elektriciteit te produceren, was toen al verdwenen. De machine werd volledig gedemonteerd voor transport. Bij de demontage werden fotos genomen en nauwkeurige notities bijgehouden van hoe de onderdelen waar aan elkaar vastzaten en werden alle onderdelen gemarkeerd. Alles werd nauwkeurig genoteerd en geschetst om een vlotte hermontage mogelijk te maken.
Recent inspecteerde ETWIE de verzamelde onderdelen van de stoommachine en kwam tot volgende conclusie: "De stoommachine is nog steeds compleet. Alle belangrijke onderdelen zijn aanwezig. Aan de hand van het demontageboek en enige technische ondersteuning kan een interessant restauratieproject worden opgezet met een technische school om de puzzel weer in elkaar te zetten. Ontbrekende delen kunnen een uitdagende oefening zijn in het op maat ontwerpen en vervaardigen van stukken. Als men enkel de grote stukken in elkaar wil zetten, kan het opgesteld worden op een openbare plaats." Er werd al een rondvraag gedaan bij relevante partijen om de stoommachine op te nemen in hun collectie of te ontsluiten. Tot op de dag van vandaag was hiervoor echter geen interesse.
De compressor, afkomstig van de voormalige NV Intercom, is in goede staat en zeldzaam. Eventueel kan het toestel als didactisch model (bijvoorbeeld deels opengesneden) ingezet worden.
Het bovenslag-waterwiel uit ca. 1900 bestaat uit gietijzer en plaatstaal. Het rad heeft een diameter van ca. 2,5 meter en weegt zo'n 2000 kilogram. Dergelijke waterwielen zijn zeer waardevol voor de restauratie van watermolens. Dit type is geschikt om met een watermolen elektriciteit op te wekken en kan dus geïntegreerd worden in een actieve watermolen.
Heb je interesse in één of meerdere van de aangeboden objecten, neem dan voor 31 juli contact op met het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed van de provincie Limburg (contactpersoon Dirk Bouve: 011/23.75.74 of dirk.bouve@limburg.be). Op vraag kan het volledig inspectieverslag dat ETWIE opmaakte over de machineonderdelen bezorgd worden.