Terugblik 2020: Graag gedaan!

Weet je nog, hoe we ons op 31 december 2019 opmaakten voor een nieuw, onstuimig 2020? Hoe we de nacht in zouden dansen, klinkend op nieuwe kansen, avonturen en ontmoetingen?

En hoe dat onstuimige jaar in maart abrupt werd stilgelegd?

We zouden twee weken ons best doen en dan lekker verder leven. Toen we de deuren van ons moederschip, het Industriemuseum, achter ons dicht trokken, riep een collega nog “tot binnen enkele maanden!” Hij wist het al. Hij zag hoe de geschiedenis zich dreigde te herhalen. En zo werd dat nieuwe jaar een erg bijzonder jaar waar maar geen einde aan leek te komen.

De wereld op zijn kop. Tal van cultuurhuizen, erfgoedorganisaties en vrijwilligersverenigingen doofden de lichten. Elkaar ontmoeten kon enkel nog virtueel. In sneltempo maakten we kennis met Teams, Zoom, Whereby en Google Meet. Ongemakkelijk richtten we de camera op onze snoet, namen we rondhuppelende kinderen op schoot en probeerden we er het beste van te maken.

En eigenlijk mogen we niet klagen.

Het was in de eerste weken van de lockdown zoeken naar hoe we onze dienstverlening vanop afstand konden organiseren. Evenementen werden dan wel afgelast en projecten uitgesteld. Plaatsbezoeken waren niet of beperkt mogelijk. Maar er kwam tijd vrij om werk achter de schermen te verzetten, en we organiseerden ons om onze werking zo goed als mogelijk verder te zetten. Dat de musea, archieven en bibliotheken open konden, was een lichtpuntje in erfgoedland. Het voelde een beetje raar, als een oneerlijk privilege, maar het voelde tegelijkertijd ook goed. In alle kommer en kwel leerde Vlaanderen het erfgoed beter kennen. Gezinnen gingen op stap en ontdekten onze erfgoedhuizen: de weinige vleugjes cultuur die nog op te snuiven vielen.

Laat ons hopen dat we na al het wandelen en zoomen gauw terug bij elkaar mogen zijn. Afstandsloos. Maskerloos. En onbezonnen. Intussen maakten we ons jaarboek van 2020. We loodsen jullie deze zomer graag doorheen het werk dat we tijdens dat coronajaar alsnog hebben verzet.

Vandaag: Graag gedaan!

Graag gedaan!

Een groot deel van onze tijd besteden wij aan dienstverlening. Iedereen kan ons bereiken via mail, sociale media, telefoon of ons bezoeken in het Industriemuseum. Mocht het kunnen, dan zouden we zelfs bereikbaar zijn via postduif en gele briefkaart! Coronajaar 2020 wordt ook voor ETWIE een uitzonderlijk jaar. Maar dat staat ons niet in de weg om toch heel wat vragen te behandelen.

Zo snorren we op dat er zo'n 700 honderdjarige Belgische bedrijven zijn en zoeken we mee naar het juiste e-mailadres of telefoonnummer voor dat ene belangrijke verhaal over het neerstorten van een vliegtuig tijdens de Tweede Wereldoorlog. We gaan op zoek naar oude foto's van Gentse trams en geven een overzicht van het onderzoek over de gasindustrie in Vlaanderen. We sturen een niet nader genoemde bekende Vlaming door naar de juiste koperslager en speuren mee naar geschikte plekken om collecties te herbestemmen. We lijsten op waar het historische archief van Agfa-Gevaert zich bevindt en nemen heel wat nieuwe actoren, zoals vzw Vieille Montagne Heritage op in onze kennisbank. In dit artikel pluk ik een aantal van de leukste, bijzonderste en boeiendste vragen uit onze mailbox.

Beginnen doe ik met een aantal cijfers. In totaal geven we in 2020 een antwoord op maar liefst 251 infovragen, goed voor bijna 5000 minuten of 83 uur dienstverlening! De meeste vragen worden beantwoord binnen de twee dagen en bereiken ons via het reactieformulier in onze kennisbank of via info@etwie.be.

Een fijne vraag is meteen ook de 100e vraag. Een man heeft op zolder een bijzondere koekplank gevonden, een houten vorm met een beeltenis erin waarmee in het verleden onder andere speculoos en andere koeken gebakken worden. Deze koekplank draagt als afbeelding een rondtrekkende man met een toverlantaarn op z'n rug. De eigenaar vraagt zich af of er nog zo'n koekplanken bekend zijn.

Het klinkt heel magisch, zo’n toverlantaarn, en dat is het ook! De toverlantaarn is de voorloper van de diaprojector in de 18e en 19e eeuw en kan verhalen visueel voorstellen aan het publiek. Zowel priesters en leraars, als entertainers, wetenschappers, politieke bewegingen en organisaties gebruiken ze om te informeren, entertainen, mobiliseren en vertellen op een manier die voor iedereen begrijpelijk is.

Een andere vraag bereikt ons via een collega uit het Industriemuseum. Een vrouw koopt een Nova wafelijzer, Multiplex model 214 (zie foto helemaal bovenaan), daterend uit het midden van de jaren 1980. De vrouw is op zoek naar onderhoudsadvies voor de bakplaten en vraagt zich af of ze er nog op een veilige manier wafels mee kan bakken.

Het betreffende toestel blijkt het eerste wafelijzer van Nova, lang dé Belgische producent voor wafelijzers, met thermostaat. Het is gedurende jaren hun bestverkochte wafelijzer. De bakplaten zijn afgewerkt met een zwarte antiaanbaklaag, dewelke loskomt aan het toestel van de vrouw. Bij gebrek aan technisch onderzoek rond productie en materiaalgebruik van Nova kunnen we geen advies geven rond de mogelijke veiligheidsrisico's bij gebruik van het toestel. Aangezien dit toestel in het verleden in veel Vlaamse gezinnen in de kast lag, is het ook frequent op de tweedehandsmarkt te vinden. We adviseren de eigenares om op zoek te gaan naar onbeschadigde bakplaten. Een tweede mogelijkheid bestaat eruit te kijken of nieuwe bakplaten van Frifri passen op haar wafelijzer. Na het faillissement van Nova eind jaren 1990 koopt Frifri namelijk hun mallen voor het produceren van wafelijzers over. Met ons antwoord wensen we de vrouw een smakelijke zoektocht toe.

Een laatste vraag die ik hier graag uitlicht, is er eentje waarop we zelf niet meteen een antwoord konden bieden. In het ETWIE-team zitten knappe koppen, maar vaak botsen ook wij op de grenzen van onze kennis. En dan doen we beroep op onze Facebook-aanhang!

De vraag zelf komt van het agentschap Onroerend Erfgoed. Bij het registreren van metaaldetectievondsten stoot het agentschap op twee voorwerpen waarvan het de betekenis of functie niet kent. Ons is het aanvankelijk ook een raadsel. Iets om proefbuisjes in te plaatsen? Om een reling aan een bed vast te maken? Algauw brengt de aanhang het juiste antwoord: beide objecten blijken te worden gebruikt samen met glazen staven, waardoor een handdoekenrek kan gevormd worden.

Meer informatie?

Heb je zelf een vraag, een mysterieus object waar je de betekenis niet van kent of zoek je iets heel specifiek? Bel ons, schrijf ons, laat ons vlug iets weten. Want ETWIE staat tot uw dienst!