contact
MyEtwie
In de kijker

Uit de kennisbank: bakovens

Gepubliceerd op 13/08/2019
belgium_sint-martens-latem_kwakstraat_zn_a_mot

De ETWIE-Kennisbank bestaat intussen 6 jaar. Ze bevat maar liefst 1562 fiches over mensen en organisaties uit het TWI-erfgoedveld, en dan zie je soms door het bos de bomen niet meer. Daarom duiden we elke maand iemand aan om in de kennisbank te duiken, er één fiche uit te plukken en die in de kijker te zetten.

Deze maand kiest Floortje Vantomme, stafmedewerker bij Werkplaats immaterieel erfgoed, haar favoriete item uit de kennisbank.

De keuze van Floortje Vantomme

Gekozen item:

Of ik zin had om deze zomer in de kennisdatabank van ETWIE te duiken? Natuurlijk. En nog meer toen bleek dat die kennisbank vol zit met intrigerende items. Zou ik voor ijskarren gaan of toch maar voor iets uit de categorie muziek en spektakel? Of kan ik misschien te weten komen waarom een touwslagerij geen touwdraaierij heet? Uiteindelijk valt mijn oog op bakovens. Die kruisten het voorbije jaar meermaals mijn pad.

Waarom:

Het lijken sporen uit een ver verleden, half vergane huisjes op het erf van een West-Vlaamse boerderij uit mijn kindertijd, maar vandaag zijn ze weer springlevend.

bakoven_hetmot_etwie

Wat is het:

De kennisbank leert me dat een bakoven uit baksteen, leem of kalkmortel kan bestaan. En dat je hem met verschillende brandstoffen kan opstoken. Tussen de regels door wordt duidelijk dat er heel wat specifieke kennis en ‘fingerspitzengefühl’ nodig is om ermee te werken. “Eens de bakoven op temperatuur is, wordt hetgeen gebakken moet worden voor bepaalde duur in de oven geschoven.” Uiteraard hebben we daar vandaag thermometers en wekkers voor, maar de praktijkkennis van de bakker blijft essentieel. Het bakken in een traditionele oven – in het bakhuis van ’t Grom – maakt dan ook deel uit van het meester-leerlingtraject Van graanhalm tot boterham met smaak. Het meesterschap van het bakken gaat immers over smaak en textuur, maar evengoed over grondstoffen en gereedschap. Traag bakken wordt het genoemd, of meer hedendaags: slow food. Van Wim Lybaert onthield ik zo dat de bakoven (met veel oefenen ) onmisbaar is voor Het goeie leven, naast tijd en een moestuin… Vorige zomer trok ik naar Mol om er te ontdekken wat bakovens met duurzaamheid te maken hebben. Het project Kempense ovenschotels is een steeds groeiende samenwerking tussen gemeentediensten, vrijwilligers, armoedeverenigingen, lokale heemkringen, Velt, scholen en zo verder, die het traditioneel bakken in houtovens inzet voor bewustmaking rond duurzame voeding én voor gemeenschapsvorming. Ook in het Pajottenland, en ongetwijfeld ook elders in Vlaanderen, worden volop oude bakovens in kaart gebracht en nieuw leven in geblazen. Het MOT in Grimbergen leverde me dan weer het ideale kerstcadeau voor de broer met koksambities. Hun jarenlange ervaring, kennis en netwerk rond het bouwen en gebruiken van bakovens, resulteerde in een rijke bundel aan documentatiemateriaal, vrij voor ieders gebruik. Wie meer wil, volgt ter plaatse een veelgeboekte stage.

Kortom: dit ene stuk onroerend erfgoed uit de kennisbank brengt spontaan een schat aan immaterieel erfgoed met zich mee. Én een actieve gemeenschap van bakkers en koks, fijnproevers, milieubewusten, levensgenieters, veranderaars, vakmannen en -vrouwen… die de praktijken rond bakovens, en uiteraard de oven zelf, toekomst geven. En laat dat immaterieel erfgoed nu net zijn waar ik dagdagelijks rond werk. Het is opnieuw bewezen: immaterieel erfgoed zit overal, óók in de kennisbank van ETWIE.


Volgende maand kiest Luc Bauters een item uit onze kennisbank.

Eerder verschenen in deze reeks:

?Torenverplaatsingsmuseum Bocholt
?Retrotheek Nieuwerkerken
?Collectie Torck
?
Bezoekerscentrum Jules Destrooper in Lo
?Het TWI-erfgoed van de gemeente Anderlecht
?Scheepvaart, scheepsbouw en -scheepsrestauratie
?Watergebonden erfgoed

De ETWIE-Kennisbank bestaat intussen 6 jaar. Ze bevat maar liefst 1562 fiches over mensen en organisaties uit het TWI-erfgoedveld, en dan zie je soms door het bos de bomen niet meer. Daarom duiden we elke maand iemand aan om in de kennisbank te duiken, er één fiche uit te plukken en die in de kijker te zetten.

Deze maand kiest Floortje Vantomme, stafmedewerker bij Werkplaats immaterieel erfgoed, haar favoriete item uit de kennisbank.

De keuze van Floortje Vantomme

Gekozen item:

Of ik zin had om deze zomer in de kennisdatabank van ETWIE te duiken? Natuurlijk. En nog meer toen bleek dat die kennisbank vol zit met intrigerende items. Zou ik voor ijskarren gaan of toch maar voor iets uit de categorie muziek en spektakel? Of kan ik misschien te weten komen waarom een touwslagerij geen touwdraaierij heet? Uiteindelijk valt mijn oog op bakovens. Die kruisten het voorbije jaar meermaals mijn pad.

Waarom:

Het lijken sporen uit een ver verleden, half vergane huisjes op het erf van een West-Vlaamse boerderij uit mijn kindertijd, maar vandaag zijn ze weer springlevend.

Wat is het:

De kennisbank leert me dat een bakoven uit baksteen, leem of kalkmortel kan bestaan. En dat je hem met verschillende brandstoffen kan opstoken. Tussen de regels door wordt duidelijk dat er heel wat specifieke kennis en ‘fingerspitzengefühl’ nodig is om ermee te werken. “Eens de bakoven op temperatuur is, wordt hetgeen gebakken moet worden voor bepaalde duur in de oven geschoven.” Uiteraard hebben we daar vandaag thermometers en wekkers voor, maar de praktijkkennis van de bakker blijft essentieel. Het bakken in een traditionele oven – in het bakhuis van ’t Grom – maakt dan ook deel uit van het meester-leerlingtraject Van graanhalm tot boterham met smaak. Het meesterschap van het bakken gaat immers over smaak en textuur, maar evengoed over grondstoffen en gereedschap. Traag bakken wordt het genoemd, of meer hedendaags: slow food. Van Wim Lybaert onthield ik zo dat de bakoven (met veel oefenen ) onmisbaar is voor Het goeie leven, naast tijd en een moestuin… Vorige zomer trok ik naar Mol om er te ontdekken wat bakovens met duurzaamheid te maken hebben. Het project Kempense ovenschotels is een steeds groeiende samenwerking tussen gemeentediensten, vrijwilligers, armoedeverenigingen, lokale heemkringen, Velt, scholen en zo verder, die het traditioneel bakken in houtovens inzet voor bewustmaking rond duurzame voeding én voor gemeenschapsvorming. Ook in het Pajottenland, en ongetwijfeld ook elders in Vlaanderen, worden volop oude bakovens in kaart gebracht en nieuw leven in geblazen. Het MOT in Grimbergen leverde me dan weer het ideale kerstcadeau voor de broer met koksambities. Hun jarenlange ervaring, kennis en netwerk rond het bouwen en gebruiken van bakovens, resulteerde in een rijke bundel aan documentatiemateriaal, vrij voor ieders gebruik. Wie meer wil, volgt ter plaatse een veelgeboekte stage.

Kortom: dit ene stuk onroerend erfgoed uit de kennisbank brengt spontaan een schat aan immaterieel erfgoed met zich mee. Én een actieve gemeenschap van bakkers en koks, fijnproevers, milieubewusten, levensgenieters, veranderaars, vakmannen en -vrouwen… die de praktijken rond bakovens, en uiteraard de oven zelf, toekomst geven. En laat dat immaterieel erfgoed nu net zijn waar ik dagdagelijks rond werk. Het is opnieuw bewezen: immaterieel erfgoed zit overal, óók in de kennisbank van ETWIE.

Volgende maand kiest Luc Bauters een item uit onze kennisbank.

Eerder verschenen in deze reeks:

? Torenverplaatsingsmuseum Bocholt
? Retrotheek Nieuwerkerken
? Collectie Torck
?
Bezoekerscentrum Jules Destrooper in Lo
? Het TWI-erfgoed van de gemeente Anderlecht
? Scheepvaart, scheepsbouw en -scheepsrestauratie
? Watergebonden erfgoed