Uit de kennisbank: papiermolen van Herisem

De ETWIE-Kennisbank bestaat intussen 6 jaar. Ze bevat maar liefst 1562 fiches over mensen en organisaties uit het TWI-erfgoedveld, en dan zie je soms door het bos de bomen niet meer. Daarom duiden we elke maand iemand aan om in de kennisbank te duiken, er één fiche uit te plukken en die in de kijker te zetten.

Deze maand kiest Daniëlle De Vooght, onderzoekscoördinator van de Groep Humane Wetenschappen aan de KU Leuven én voormalig coördinator van ETWIE, haar favoriete item uit de kennisbank.

De keuze van Daniëlle De Vooght

Gekozen item:

Papiermolen Herisem - Kartonfabriek Winderickx

Waarom:

Als ‘oud’-coördinator van ETWIE heb ik het geluk gehad gedurende 2,5 jaar heel veel fascinerende erfgoedsites te kunnen bezoeken. Ze zijn verspreid over het ganse land en telkens opnieuw ontdek je pareltjes - niet alleen wat het erfgoed betreft, maar ook wat de mensen die zorg dragen voor dat erfgoed betreft. De weerslag van die omzwervingen is te vinden in de ETWIE Kennisbank. Maar hoe moest ik daar één item uit kiezen?

Eén bezoek is me altijd bijgebleven, net omwille van die combinatie van erfgoed en gepassioneerde mensen. Dat is het bezoek aan de Papiermolen van Herisem. Hoewel ik heel veel digitaal doe tegenwoordig en ik mik op een paperless werkomgeving vanuit allerlei overwegingen, hou ik van papier. Ik hou van boeken, van schriftjes, van post-its, van to do-lijstjes… van papier. En hoewel ik uiteraard wist dat boeken al eeuwen meegaan, had ik me nooit écht afgevraagd hoe dat papier eigenlijk gemaakt werd. In Herisem kwam ik dat te weten. Philippe Winderickx en de vrijwilligers nemen je vol enthousiasme mee op sleeptouw doorheen de geschiedenis van de papiermolen/kartonfabriek. Ze leggen uit waarvoor de verschillende werktuigen en machines gebruikt werden, hoe het hele productieproces in zijn werk ging en hoe de mensen het werken in deze nijverheid ervaarden. Als je wil, kan je ook een initiatie papierscheppen - want zo heet dan dan - krijgen, om het allemaal zelf eens te proberen. Op deze manier zet de Papiermolen ook in op het doorgeven van het ambacht. De liefde voor het product vind je terug in Herisemart, waar je handgeschept papier en ambachtelijk drukwerk kan kopen. Mijn liefde voor papier is er zeker niet minder door geworden. En blijkbaar kan je die ook doorgeven aan de volgende generatie. Mijn dochter is namelijk gek op schriftjes! Bovendien ging ze een tijdje geleden op schoolbezoek in Herisem en ook zij was heel erg onder de indruk van deze erfgoedsite.

Wat is het:

De papiermolen van Herisem (in Alsemberg) is een 16e-eeuwse molen die in de 19e eeuw werd omgevormd tot kartonfabriek. De fabriek sloot de deuren in 1940, waarna de machines onaangeroerd bleven. Onder andere de stoommachine werd gerestaureerd en wordt, samen met de waterwielen, opnieuw gebruikt om de machines aan te drijven. De site toont de verschillende droogmethodes voor papier en karton, maar je kan ook de bijhorende boerderij (met graanmolen) bezoeken. Herisem bouwde de voorbije jaren een uitgebreid educatief aanbod uit, waarbij kinderen de kans krijgen om zelf papier te scheppen. De site mocht al verschillende cultuur-en erfgoedprijzen in ontvangst nemen. Onder andere de prijs voor Monumentenzorg en de Toerisme Award voor Erfgoedtoerisme. Bovendien noemde de Europese Commissie de site een modelproject wat betreft instandhouding van architectonisch erfgoed.

Volgende maand kiest Leo De Boeck een item uit onze kennisbank.

Eerder verschenen in deze reeks:

? Torenverplaatsingsmuseum Bocholt
? Retrotheek Nieuwerkerken
? Collectie Torck
? Bezoekerscentrum Jules Destrooper in Lo
? Het TWI-erfgoed van de gemeente Anderlecht
? Scheepvaart, scheepsbouw en -scheepsrestauratie
? Watergebonden erfgoed
? Bakovens
? Bakstenen
? Keramiekerfgoed van Boch