Vakwerkbouw. 600 jaar bouwen met hout en leem in Zuid-Limburg en omstreken

Recent verscheen een interessante publicatie over vakwerkbouw. Op basis van veertig jaar veldwerk biedt onderzoeker Coen Eggen in het boek een diepgaand inzicht in een bouwmethode die eeuwenlang de norm was, en die voor Limburg nog steeds karakteristiek genoemd mag worden.

Vakwerkbouw, het bouwen met hout en leem, is vele eeuwen oud en komt verspreid over heel Europa voor. Aan de hand van goedgekozen voorbeelden en meer dan 700 illustraties laat Eggen in het boek zien welke gebouwsoorten en invloeden in Zuid-Limburg voorkomen. Na een beschrijving van de cultuurhistorische achtergrond en de gebruikte gereedschappen, passeren alle aspecten van de feitelijke constructie van een vakwerkgebouw de revue. Je leert alles over gebintstijlen, uitkraagplaten, nokbalkschoren... en je komt te weten hoe de gevels en het interieur werden afgewerkt.

Hoewel de meeste aandacht uiteraard naar Nederlands-Limburg gaat, komt ook Belgisch-Limburg en de Luikse regio aan bod. Niet alleen in steden als Hasselt, Maaseik en Tongeren, maar ook op het platteland, zoals in Alken, zijn immers nog voorbeelden van vakwerkbouw bewaard. In de tweede helft van de 20ste eeuw werden ook verschillende vakwerkgebouwen overgebracht naar het Openluchtmuseum Bokrijk.

Het boek gaat in op ruim zeshonderd jaar bouwhistorie, maar besteedt ook aandacht aan de restauraties van de afgelopen vijftig jaar én de huidige nieuwbouw. Vakwerk was en is immers een duurzame en ecologische manier van bouwen, met materialen uit de streek, maar dit sluit niet uit dat zo'n pand ook leefbaar en aangenaam is. De toekomst van vakwerkbouw ligt volgens de auteur dan ook niet in het kopiëren van historische gebouwen, maar in nieuwe, in tijd herkenbare gebouwen.

Met het boek wil Eggen een zo groot mogelijk publiek kennis laten maken met de weinig gekende aspecten van een zeldzaam geworden bouwwijze. Daarnaast is het een aansporing voor iedereen die te maken heeft met restauratie en behoud van dit erfgoed tot een zorgvuldige omgang met wat nog rest.

'Vakwerkbouw. 600 jaar bouwen met hout en leem in Zuid-Limburg en omstreken' (ISBN 9789460042485) is verschenen bij Uitgeverij Vantilt. Het boek telt 264 pagina's en kost 29,50 euro.