Vandaag is rood...: de optische schijf van Michotte

Valentijn komt eraan! Dat is een duik in de universitaire collecties waard, op zoek naar harten, roodkleurige objecten of romantische weetjes. We starten onze tocht bij het academische erfgoed van de KU Leuven en vinden er de optische schijf van Michotte.

Spotten jullie het hartje op de schijf? Romantisch, toch? De schijf is echter niet zomaar een cirkel met wat lijnen erop; het is een optische schijf van Albert Michotte. Hm, dat verduidelijkt wellicht nog altijd niets…

Michotte was een Belgisch psycholoog en pionier op het vlak van de experimentele psychologie in het begin van de 20e eeuw. Zijn voornaamste onderzoek draaide rond perceptie: onze kennis begint bij het waarnemen, maar hoe betrouwbaar is onze waarneming eigenlijk? Om te onderzoeken hoe visuele waarneming verloopt, ontwierp Michotte diverse instrumenten en technieken.

Hij maakte bijvoorbeeld roterende schijven met verschillende patronen erop getekend. Als zo'n schijf beweegt, zien we ook de patronen (lijnen) bewegen. Michotte liet de beweging van de schijven en dus ook van de patronen variëren. Hij paste snelheid, positie en tijdsinterval aan. Zo kregen proefpersonen telkens een andere indruk! Kijk maar eens mee op het filmpje. Bij de ene beweging lijkt het alsof één bal door de andere wordt aangepord om te bewegen. Verandert het tijdsinterval, dan is er volgens de kijker geen causaal verband meer waar te nemen. De optische schijven bewezen de theorie van Michotte over causaliteit: primitieve indrukken ontstaan rechtstreeks in onze hersenen, zonder er rationeel over na te denken. Met andere woorden: we zien iets wat er eigenlijk niet is, een causaal verband!