Bruggen

Een brug is een constructie die geplaatst wordt over een hindernis, zoals een (spoor)weg, rivier of dal. Een brug verbindt twee oevers, een eiland met het vaste land en laten wegen doorlopen over obstakels heen. Een brug kan een vaste constructie zijn, maar kan ook mobiel zijn (bijvoorbeeld door te draaien of op te halen).

Bruggen zijn er alle soorten en maten. Ze worden geconstrueerd uit hout, gewapend beton, metaal of natuursteen. Er zijn diverse types bruggen: hangbruggen, boogbruggen, tuibruggen, hefbruggen, ophaalbruggen, draaibruggen, etc.

Historiek

De mens bouwt al sinds oudsher bruggen. De Romeinen waren bekende en geoefende bruggenbouwers. Zowel voor logistieke als militaire doeleinden bouwden ze in heel het Romeinse rijk houten en stenen bruggen. Een gekend voorbeeld is het Pont du Gard, een aquaduct in Frankrijk.

Eeuwenlang zoekt men manieren om bruggen te construeren én vorm te geven, zowel op vlak van materialen als op vlak constructie. Bruggen worden gebruikt als versterkingen voor steden en kastelen, worden volgebouwd (denk maar aan de Ponte Vecchio in Firenze) en kunnen een prestigieus bouwwerk zijn.

Een grote (r)evolutie vindt plaats wanneer men gietijzer gaat gebruiken voor de bruggenbouw. De eerste gietijzeren brug vinden we in Coalbrookdale, in het plaatsje Ironbridge, Groot-Brittannië, gebouwd in 1779. Later gaat men experimenteren met welijzer, andere manieren voor de ophanging, grotere overspanningen, het gebruik van 'vakwerk' (driehoeken) en staal.

Meer over de geschiedenis van (vaste) bruggen lees je in het artikel van Patrick Viaene, Water (en andere hindernissen) overbruggen. Aspecten van de (bouw)geschiedenis van vaste bruggen (SIWE-magazine nr. 35/38, 2008).

Erfgoed

De meeste relevante bruggen in Vlaanderen werden opgelijst en zijn gelabeld als beschermd monument of vastgesteld als waardevol en niet af te breken onroerend erfgoed. De beschermde bruggen genieten de volheid van hun beschermingsbesluit. Daarvan liggen er heel wat in Gent, maar ook in Bazel, Pollare of Hamme. Ze zijn beschermd en ondertussen ook gerestaureerd. Van oud schroot werden ze omgetoverd tot toeristische trekpleisters en kregen ze veelal een nieuwe rol als hotspots voor zacht recreatief fietsverkeer.

De meeste andere bruggen die vastgesteld zijn (maar niet beschermd), met een grote meerderheid in de Haven van Antwerpen, zijn vanuit industrieel-archeologisch en technologisch oogpunt ook interessant. Maar zij genieten enkel het voorrecht dat ze behouden moeten worden, zonder de financiële voordelen van een bescherming te kunnen genieten. Vlaamse of federale diensten dienen er immers voor te zorgen dat hun beschermd patrimonium ook behouden en gerestaureerd wordt, maar dienen dit integraal op hun eigen werkingskredieten te verrekenen.