Building Brussels. Construction Entrepreneurs in a Transforming Urban Space (1830-1970)

Hoe is de relatie tussen ondernemers in de bouwsector en de stad Brussel in de negentiende en twintigste eeuw geëvolueerd? Op die vraag biedt het doctoraatsonderzoek van Matthijs Degraeve (VUB) een antwoord. Ondernemers in de bouwsector waren sterk betrokken in de transformaties van de stedelijke ruimte en de stedelijke economie tijdens de negentiende en twintigste eeuw. Urbanisering en industrialisering boden hen grote kansen, maar brachten ook de noodzaak mee om hun bedrijf aan te passen aan een markt die sterk uitbreidde en transformeerde. Er is echter weinig geweten over welke impact deze processen hadden op ondernemers in de bouw. Met zijn studie komt daar nu verandering in. In het eerste deel zoomt Degraeve in op het toenemende belang van de bouwsector in Brussel. Hij kijkt niet enkel naar de grote ondernemers en de succesverhalen; met zijn bronnenbestand van maar liefst 25.000 (formeel geregistreerde) bouwbedrijven biedt hij een genuanceerde kijk op deze sector. Die evolueert na de Tweede Wereldoorlog gestaag tot de belangrijkste industrie van Brussel. Parallel doet zich ook een markconcentratie voor: de naoorlogse bouwwoede wordt opgevangen door relatief minder bedrijven. Hoe de sector concreet georganiseerd is, is de inzet van het tweede deel. Tussen 1830 en 1970 toont de Brusselse bouwsector twee gezichten. Aan de ene kant bestaan zeer veel kleine eenmansbedrijven die zich noodgedwongen aanpassen aan de markt om te kunnen overleven. Aan de andere kant vestigen zich grotere bedrijven die dankzij een officiële bedrijfsvorm en hoger kapitaal makkelijker weten te overleven. De Brusselse industrie wordt vaak terecht gekoppeld aan de Kanaalzone omwille van de beschikbare transportfaciliteiten. Degraeve toont in het derde deel dat deze vaststelling niet opgaat voor de Brusselse bouwsector. Materiaalhandelaars en betonwerkers vestigen zich daar wel, maar de eerder kleine bouwbedrijven, die in Brussel in de meerderheid zijn, zijn verspreid doorheen de hoofdstad.