Uit de kennisbank: site Langerbrugge

De ETWIE-Kennisbank bestaat intussen 6 jaar. Ze bevat maar liefst 1562 fiches over mensen en organisaties uit het TWI-erfgoedveld, en dan zie je soms door het bos de bomen niet meer. Daarom duiden we elke maand iemand aan om in de kennisbank te duiken, er één fiche uit te plukken en die in de kijker te zetten.

Deze maand kiest Peter Loockx, onderzoeker bij ETWIE, zijn favoriete item uit de kennisbank.

De keuze van Peter Loockx

Gekozen item

Ik had beloofd om asbest niet als item te kiezen, dus ging ik op zoek naar een onderwerp in de kennisbank waar ik toch stiekem iets over asbest kon vertellen… En zo kwam ik op de Elektriciteitscentrale Langerbrugge, waar ik de asbestinventaris opmaakte en later de werfcontrole op de asbestsanering uitvoerde.

Waarom ?

Elektriciteitscentrale Langerbrugge was jarenlang mijn vaste afspraak op vrijdagmorgen. Vanuit Sint-Amandsberg kon ik met de veerpont Langerbrugge de oversteek maken naar de centrale. Die wekelijkse vijf minuten op het water waren iets waar ik telkens naar uitkeek.

In 2008 bezocht ik de plek voor het eerst in opdracht van Electrabel (toen nog eigenaar van de centrale). Ik kreeg een uitgebreide rondleiding op de fantastische site. Vol passie legde de medewerker van Electrabel me toen de werking van een elektriciteitscentrale uit. Mijn verbazing was groot toen ik het bijna vergeten museum Energeia bezocht: de oude turbines, de talrijke generatoren, het kleine elektrische wagentje uit de jaren 1970…

Naast het museum stonden de vier oude kolenketels, waarbij de eerste ketel open was gemaakt. Door een gat in de wand van de ketel en met een oude breedstraler betraden we ‘de grot van Alibaba’. Het indrukwekkende beeld van aangekoekte kolen aan de wanden met bovenin de convectorbuizen is me altijd bij gebleven. Later, tijdens het onderzoek, bleek dat tussen de binnen- en buitenwand van de oude ketels pure ‘onversneden’ asbest als isolatie was gebruikt. Voor de kenners: beige, bruine amosietvezels die niet waren gebroken en dus rond de 5 à 10 cm groot waren - wat eerder uitzonderlijk is.

Na het uitvoeren van luchtmetingen werd dit gedeelte van het museum wijselijk enkel toegankelijk mits aangepaste persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals een stofdichte overall en masker P3.

Na 2010 werd de site overgedragen aan een projectontwikkelaar, die de ketels liet verwijderen. Bij de opvolging van de afbraakwerken werd duidelijk hoeveel asbest gebruikt werd in de opbouw van de ketels. Het volledige gebouw van de kleine ketels werd één grote asbestzone (hermetisch afgesloten dus) met aangebouwde douches en grote extractoren. Wekelijks werd ik door de werfleider ingelicht over de plaatsen ze weeral - en meestal onverwacht - asbest hadden gevonden binnen in de ketels. De laatste troosteloze foto van de lege hal, waar ooit de zo majestueuze ketels hadden gestaan, was de afsluiter van het dossier af…

Jaren later contacteerde de gemeente Zwevegem me om het project Transfo Zwevegem (het ketelhuis) op te volgen. Maar dat is voor de volgende keer…

Wat is het ?

De centrale van Langerbrugge leverde gedurende bijna 100 jaar elektriciteit aan de wijde omgeving van Gent. In 2010 werd de centrale definitief stilgelegd, en een jaar later werd de site verkocht aan een projectontwikkelaar. De centrale deed een tijdlang dienst als museum 'Energeia', maar door leegstand zijn de gebouwen en de machines de laatste jaren sterk in verval geraakt.

Meer informatie lees je ook via https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/18439.

Eerder verschenen in deze reeks:

? Torenverplaatsingsmuseum Bocholt
? Retrotheek Nieuwerkerken
? Collectie Torck
? Bezoekerscentrum Jules Destrooper in Lo
? Het TWI-erfgoed van de gemeente Anderlecht
? Scheepvaart, scheepsbouw en -scheepsrestauratie
? Watergebonden erfgoed
? Bakovens
? Bakstenen
? Keramiekerfgoed van Boch
? Papiermolen van Herisem
? Museum 'Hier brandt de lamp'
? Drukkerijmuseum van de Koninklijke bibliotheek
? Cementrustiek
? Microscopen
? Elektriciteit
? Keukengerei
? Hôpital Notre-Dame à la Rose
? Een servies van Sabena