Vandaag is rood...: de rode balpen van de UAntwerpen

Wat hebben enkele jezuïeten, de haven en het Middelheimpark met elkaar gemeen? Ze zijn elk op hun beurt verweven in de geschiedenis van de Universiteit Antwerpen. De UAntwerpen als eengemaakte universiteit bestaat pas sinds 2003. Toch hangt er een rijke geschiedenis aan vast, met heel wat onderwijsinstellingen als voorlopers van de universiteit zoals ze vandaag is.

Eerst was er het Institut Saint-Ignace, opgericht in 1852 door enkele jezuïeten. Even later werd er naast middelbaar ook hoger onderwijs aangeboden en groeide de instelling uit tot de Sint-Ignatius Handelshogeschool. De jezuïeten en studenten verhuisden in 1929 naar het voormalige 16e-eeuws stadspaleis het Hof van Liere. In 1965 verwierven ze een universiteitslabel en zo ontstond de UFSIA: Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen. Je kon les volgen aan vier faculteiten van de humane wetenschappen: wijsbegeerte & letteren, rechtsgeleerdheid, politieke & sociale wetenschappen en toegepaste economische wetenschappen. Enkel die laatste mocht licentiaats- en doctoraatsopleidingen uitreiken, de andere studierichtingen bleven beperkt tot kandidaatsopleidingen.

Tegelijkertijd met het Institut Saint-Ignace werd, na een akkoord tussen havenmilieus, het Antwerpse stadsbestuur en de regering, het Institut Supérieur de Commerce de l'Etat opgericht. Dit Hoger Handelsgesticht onderging in 1933 een naamswijziging tot de Rijkshandelshogeschool.

Ondertussen was België een kolonie rijker en de Koloniale Hogeschool opende in 1920 haar deuren nabij het Middelheimpark. Die moest studenten opleiden voor een hogere administratieve functie in Congo. In 1949 werd de naam veranderd naar Universitair Instituut voor de Overzeese Gebieden (UNIVOG). Eén jaar na de onafhankelijkheid van Congo, werden de onderwijzende activiteiten stopgezet.

Het Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken werd in 1961 opgericht als de eerste vierjarige vertaal- en tolkopleiding in België. Enkele jaren later, in 1965, fuseerden de Rijkshandelshogeschool, de UNIVOG en het HIVT naar het RUCA: het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen. Ze gebruikten de gebouwen van de voormalige Koloniale Hogeschool nabij het Middelheimpark. Vandaag huist het rectoraat in dit prachtig art-decobouwwerk, je kan er boven de ingang nog altijd de vijfpuntige ster van de vlag van Congo zien.

Voor toegepaste economische wetenschappen kon je het licentiaatsdiploma halen in Antwerpen, maar voor wetenschappen, geneeskunde en humane wetenschappen was er nog steeds slechts kandidatuuronderwijs. Zo ging een enorm intellectueel potentieel verloren en de roep naar een volledige onderwijsstructuur werd alsmaar luider. Daarom werd in 1971 de UIA, Universitaire Instelling Antwerpen, opgericht. Twee jaar later vormden de drie grote instellingen, de UIA, UFSIA en het RUCA een confederatie, reeds toen al onder de noemer Universiteit Antwerpen. In 2003 fuseerden ze ten slotte helemaal en werden één Universiteit Antwerpen. Zo verrees er een jonge universiteit met diepe wortels in een verder verleden.

Het logo dat je op de balpennen ziet, is het resultaat van een nieuwe huisstijl ontworpen in 2005. Deze werd trouwens ook gevierd met een gedicht van Ramsey Nasr én een lied van Pieter Embrechts. Of heb je meer zin in wat grasduinen door het collectief geheugen van de UAntwerpen?