
Kanalen
HoofdthemaEen kanaal is een gegraven, bevaarbare waterweg. Er zijn verschillende soorten kanalen, afhankelijk van de functie:
Het kanaal als scheepsvaartroute, bvb. Kanaal Brussel-Schelde.
Een irrigatiekanaal dient om droge gebieden te irrigeren, bvb. Kanaal Bocholt-Herentals.
Een voedingskanaal is een kanaal dat water aanvoert naar een ander kanaal om dit op peil te houden.
Een uitwateringskanaal vloeit water af uit een waterrijk gebied (zoals in de polders).
Ook een afleidingskanaal zorgt voor de afvoer van overtollig water, afkomstig van een rivier, bvb. het Schipdonkkanaal.
Een kanaal kan ook een fysieke barrière of grens zijn. Denk maar aan de Antitankgracht rond Antwerpen.
Geschiedenis
Tot in het midden van de 19de eeuw vond het goederenvervoer grotendeels plaats over het water. Door onverharde wegen en karren met een beperkt laadvermogen, was transport over de weg niet de snelste en goedkoopste weg.
Voor de industriële revolutie waren kanalen in breedte beperkt. Boten werden vanaf de kant getrokken voor mensen of paarden. Rond 1900 waren zware trekpaarden onmisbaar in de havens en trokken ze de sleepboten voor de binnenvaart. Het voorttrekken van een schip met behulp van een lijn wordt 'jagen' genoemd. De lijn(en) werden aan de top van de mast vastgemaakt en een scheepsjager mende op het jaagpad het paard aan. (bron: CAG).
Later deed de stoomboot zijn intrede waardoor de vrachten groter werden. Na WOII werd de vracht vervoerd in grotere containers en was vervoer over grote afstanden mogelijk. Talrijke kanalen werden aangepast aan de nieuwe schepen. Kanalen moesten dieper, rechter en breder worden om aan de vraag te voldoen. Onder andere het Albertkanaal, dat Luik met Antwerpen verbindt, werd verschillende keren gemoderniseerd.
Erfgoed
In België zijn verschillende historische kanalen bewaard en aangeduid of vastgesteld als bouwkundig erfgoed.
Het kanaal De Lieve in Gent is beschermd als monument, zowel de loop van het kanaal als de oevers en kaaimuren. Ook andere kanalen zoals het kanaal Bossuit-Kortijk, het kanaal van Beverlo, het kanaal Leuven-Dijle en de Damse vaart zijn bewaarde landschappelijke gehelen (zie hiervoor ook de Inventaris Onroerend Erfgoed).
Ook de Brusselse kanalen zijn goed bewaard en gedocumenteerd.
Onderzoek over verschillende kanalen, hun totstandkoming en geschiedenis vind je in onze bibliografie hieronder.
Verwante publicaties
Titel | Auteur | Jaar | |
---|---|---|---|
150 jaar kanaal Bossuit-Kortrijk. Verjongingskuur voor een waardige 'oude dame' | Bernard VANDENBUSSCHE | 2011 | Bekijk de publicatie |
50 jaar Albertkanaal (1939-1989). | H. VAN REUSEL | 1990 | Bekijk de publicatie |
50 jaar Albertkanaal 1939-1989. | Herman VAN REUSEL | 1990 | Bekijk de publicatie |
75 jaar Albertkanaal. Slagader voor economie en ecologie | Marcel GRAULS | 2014 | Bekijk de publicatie |
75 jaar kolenafvoerkanaal door Limburg (1939-2014) | s.n. | 2014 | Bekijk de publicatie |
Albertkanaal - Canal Albert. | s.n. | 1987 | Bekijk de publicatie |
Brussel Vaart. Verleden en toekomst van het Brussels Zeekanaal | Arnout WOUTERS | 1993 | Bekijk de publicatie |
Canal Albert-Kanaal 50. | s.n. | 1989 | Bekijk de publicatie |
Canal de Roubaix en Spierekanaal. Historische waterweg in ere hersteld | s.n. | 2010 | Bekijk de publicatie |
Canal Maritime de Bruxelles au Rupel. Zeekanaal Brussel - Rupel. | s.n. | 1985 | Bekijk de publicatie |
De Brusselse kanalen.Brussel, Stad van kunst en geschiedenis | Colette HUBERTY | 1998 | Bekijk de publicatie |
De geschiedenis van de Zuid-Willemsvaart. Het kanaal van eenheid en scheiding | Cees VERHAGEN | 2000 | Bekijk de publicatie |
De Hamse kanalen | Dirk BERTRANDS | 2014 | Bekijk de publicatie |
De kanaalzone Leuven-Mechelen 1963-1988 : een industriële uitvaart. | J. POOTEMANS | 1987 | Bekijk de publicatie |
De Leuvense Vaart als cultureel erfgoed. Het kanaal Leuven-Dijle. | Els DECONINCK | 2000 | Bekijk de publicatie |
De ontstaansgeschiedenis van het kanaal Roeselare - Leie. | F. VAN ACKX | 1992 | Bekijk de publicatie |
De ontstaansgeschiedenis van het kanaal Roeselare-Leie (1830-1880) | Frans ACX | 1992 | Bekijk de publicatie |
De ontstaansgeschiedenis van het kanaal Roeselare-Leie (1830-1880). Een analyse van een 19de eeuws besluitvormingsproces | Frans ACX | 2012 | Bekijk de publicatie |
De vlasvallei en haar kanalen - van Kortrijk naar Zwevegem en Izegem | Adriaan LINTERS | 1987 | Bekijk de publicatie |
Een andere kijk op 250 jaar Kanaal Leuven-Dijle. | Gust VANDEGOOR | 2000 | Bekijk de publicatie |
Een regio in beweging. 150 jaar bouwkundig erfgoed langs het kanaal Roeselare Leie | Sofie MOEYKENS | 2011 | Bekijk de publicatie |
Een stukje geschiedenis over het Kanaal Leuven-Dijle. | s.n. | 9999 | Bekijk de publicatie |
Een titanenwerk tussen Maas en Schelde - Wetenswaardigheden over het Kanaal Brussel-Charleroi en aangrenzende waterwegen. | Marcel FRANSSENS | 9999 | Bekijk de publicatie |
Het aanleggen van het kanaal Kortrijk-Bossuyt. | R. DE PAEPE | 1980 | Bekijk de publicatie |
Het Albertkanaal | W. SIMOENS | 1998 | Bekijk de publicatie |
Het Albertkanaal. | A. GEUSSENS | 1989 | Bekijk de publicatie |
Het Albertkanaal. 2. De verdwenen sluizen | Guido VAN LEEMPUTTEN | 2010 | Bekijk de publicatie |
Het kanaal Bossuit-Kortrijk: een historisch en fysisch onderzoek met aandacht voor de kanaalrelicten. | Amarylis FOULON | 2014 | Bekijk de publicatie |
Het Kanaal Gent-Terneuzen. Geschiedenis van project, uitvoering en openstelling, 1817-1827. | Gerrit DE NEEF | 1984 | Bekijk de publicatie |
Het kanaal Kortrijk-Bossuit. | Marc RYCKAERT | 2007 | Bekijk de publicatie |
Het kanaal Leuven-Dijle : de Leuvense vaart als cultureel erfgoed. | s.n. | 2000 | Bekijk de publicatie |
Het kanaal Leuven-Dijle. De Leuvense Vaart als cultureel erfgoed. | Els DECONINCK | 2000 | Bekijk de publicatie |
Het kanaal Leuven-Mechelen in beeld. | A. VER ELST | 1983 | Bekijk de publicatie |
Het kanaal van Beverlo. | R. JORIS | 1998 | Bekijk de publicatie |
Het kanaal van Willebroek als cultuurhistorisch aspect in het landschap : verleden, heden en toekomst | Jonah LEYERS | 2014 | Bekijk de publicatie |
Het Kempisch Kanaal werd Albertkanaal. | L. PAESHUIS | 1994 | Bekijk de publicatie |
Het Leopoldkanaal, het Schipdonkkanaal. Een Doelscenario voor Damme?. | Frans GEYS | 2008 | Bekijk de publicatie |
Het Schipdonkkanaal: historische studie en landschapsstudie | Annabeth PLYSON | 2010 | Bekijk de publicatie |
Het Schipdonkkanaal. Verleden en toekomst van een negentiende eeuws kanaal | Annabeth PLYSON | 2010 | Bekijk de publicatie |
Het verhaal van een Oude Vaart. Geschiedenis en toekomst van het kanaal Ieper-Komen | G. MAERTENS | 1994 | Bekijk de publicatie |
Kanaal Dessel Turnhout Schoten | Jan BERNAERTS | 2008 | Bekijk de publicatie |
Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. Deel 2. | Jan BERNAERTS | 2007 | Bekijk de publicatie |
Kanaal naar Charleroi | Joke VANDENBUSSCHE | 2007 | Bekijk de publicatie |
Kanaal? Hoezo kanaal? | ATO | 2014 | Bekijk de publicatie |
Kanaaltje door het Meetjesland. Vergane glorie van de Lieve. | Noël KERCHAERT | 1991 | Bekijk de publicatie |
Kanalen en kolonies in de Kempen | Maarten VAN ACKER | 2010 | Bekijk de publicatie |
Kanalen van de koning-koopman. Goederenvervoer, binnenscheepvaart en kanaalbouw in Nederland en België in de eerste helft van de negentiende eeuw. | R. FILARSKI | 1995 | Bekijk de publicatie |
Kanalen van de koning-koopman. Goederenvervoer, binnenscheepvaart en kanalenbouw in Nederland en België in de eerste helft van de 19e eeuw. | R. FILARSKI | 1995 | Bekijk de publicatie |
Leopoldskanaal, een ode in 65 foto's. | Hans LANDSAAT | 1996 | Bekijk de publicatie |
Over en langs jaagpaden. Kanalen in Limburg | Anne MILKERS | 2000 | Bekijk de publicatie |
Over interlokaal vervoer op de Moervaart en het kanaal Gent-Terneuzen. | Bert VERVAET | 2001 | Bekijk de publicatie |
Per kanaal door Brussel van Vilvoorde naar Halle | Adriaan LINTERS | 1987 | Bekijk de publicatie |
Tussen Zee en Kanaal. Geschiedenis van de scheepvaart in het Brusselse | s.n. | 1996 | Bekijk de publicatie |
Vaart in de geschiedenis. 250 jaar kanaal Leuven-Dijle | Michelangelo VAN MEERTEN | 2000 | Bekijk de publicatie |
Van Antwerpen over het Waasland en Gent naar zee: Plannen en ontstaan van het Vlaamse kanalenstelsel tussen Antwerpen en de historische Vlaamse kust | Herbert SMITZ | 2015 | Bekijk de publicatie |
Van kop tot sluis. 150 jaar kanaal Roeselare-Leie | J. BILCKE | 2012 | Bekijk de publicatie |
Locaties
Verwante gemeentes