Collectie Volkssterrenwacht Armand Pien UGent

De collectie bestaat uit een telescoop samengesteld met onderdelen uit de periode 1880-1882 en toebehoren voor deze telescoop (oculairen, spectroscopen, etc.). De welgestelde, Gentse industrieel Désiré Van Monckhoven (1834-1882) was amateur-astronoom. Van Monckhoven had zijn fortuin verdiend door de ontwikkeling en productie van fotografisch materiaal. Désiré Van Monckhoven en later de wetenschappelijke afdelingen van de Gentse universiteit die het observatorium gebruikten, brachten de collectie bijeen. Van Monckhoven kocht de telescoop en toebehoren aan voor zijn hobby. Van Monckhoven kocht omstreeks 1880 de onderdelen voor een grote telescoopinstallatie aan bij de firma's Steinheil (Duitsland) en T. Cooke & Sons (Groot-Brittannië).

Na het overlijden van Van Monckhoven wilde zijn weduwe de telescoop en het toebehoren samen met andere apparatuur aan de Gentse universiteit verkopen. De universiteit verkreeg toestemming voor de aankoop en betaalde het bedrag af tussen 1882 en 1888. De universiteit kwam zo in het bezit van een volledig uitgeruste telescoop, een meridiaankijker, een astronomisch uurwerk, een scheepsuurwerk en een bemeubeld astronomisch observatorium. De locatie voor deze installatie lag echter nog niet vast. Pas in 1907 werden bijkomende verbouwingen verwezenlijkt aan het Institut des Sciences (het Plateau-Roziercomplex van architect A. Pauli), waardoor de universiteit over een volwaardig observatorium beschikte. Het Station de géographie mathématique, zoals het observatorium werd genoemd, omvatte de afdelingen sterrenkunde, topografie en cartografie, meteorologie en geofysica.

Toen het observatorium in 1907 opnieuw in gebruik werd genomen aan de Gentse universiteit, was de apparatuur reeds verouderd om onderzoek mee te doen. Daardoor kreeg het een uitsluitend didactische functie. De apparatuur van het observatorium werd uitgebreid met schenkingen en aankopen. Tot de jaren 70 van de 20e eeuw bleef de apparatuur van het observatorium deze functie behouden voor studenten. Toen het vanaf 1996 werd omgevormd tot een 'volkssterrenwacht', werd het observatorium voortaan gebruikt voor groepsbezoeken van (lagere en secundaire) scholen en volwassenen. Het onderwijs en onderzoek in de sterrenkunde verhuisden in 1974 naar het gebouw S9 op de toen nieuwe campus De Sterre. Het oude observatorium bleef op zijn oorspronkelijke locatie en raakte in onbruik en verval. Eind jaren 80 van de 20e eeuw werd de vzw Vrienden van de oude Sterrenwacht van de RUG opgericht om de uitbating en renovatie van het observatorium te verzorgen. De renovatie van het gebouw vond plaats tussen 1993 en 1996, waarna het observatorium officieel de naam RUG-Volkssterrenwacht Armand Pien kreeg (nu UGent Volkssterrenwacht Armand Pien).

In 2013-2014 werd het observatorium opnieuw gerenoveerd. De institutioneel beheerder van deze collectie is de vzw Vrienden van de oude Sterrenwacht van de Rijksuniversiteit Gent (VSRUG).