Horlogerie en tijdsmeting

Historiek

De uurwerknijverheid is in België nooit een sterke of blijvende traditie geworden. Maar in bepaalde periodes zijn er enkele individuele uurwerkmakers wiens faam ver en wijd gekend was.

In de 14de eeuw waren er rondtrekkende Vlaamse torenuurwerkenbouwers die niet alleen voor lokale klanten werkten (belforten, kerktorens of kloosters) maar hun ambacht in gans Europa uitoefenden. Het Bourgondisch hof had Vlaamse uurwerkmakers zoals Pierre Lombart, Herman Bussenborch en Nicolas Van Troestenberch in vaste dienst. Inventarissen van de bezittingen van de Bourgondische hertogen toont aan dat zij een een grote collectie klokken en tafeluurwerken opbouwden. Ook Karel V en zijn zoon Filips II stelden Vlaamse uurwerkmakers te werk (Johannes Vallin, Hans de Evalo).

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog vluchtte zo'n 20% van de totale bevolking uit Vlaanderen, waaronder veel kunstenaars en ambachtslui. Uurwerkmakers emigreerden naar Nederland, Duitsland en vooral Engeland. De Engelse uurwerkmakers werden enorm beinvloed door de Vlaamse immigranten. De typische krul- of S-vormige balanskloof van Vlaamse zakhorloges komt in die periode terug op Engelse horloges. Na de Godsdienstoorlogen en contrareformatie was de uurwerknijverheid in Vlaanderen bijna volledig verdwenen.

Rond 1800 was er een heropleving van de uurwerknijverheid waarbij houten waagklokken in de regio tussen Brugge en Gent populair werden. Echter zo'n 30 jaar later verdwenen de houten waagklokken al. In diezelfde periode werd de Luikse horlogemaker Hubert Sarton bekend voor zijn uitzonderlijke zakhorloges en pendules. De Luikse uurwerknijverheid werd tussen 1750 en 1850 enorm succesvol met namen als De Beefe, Rossius, Rouma, Rongé, Conrard, Fourneau, L'Hoest, Jacquet, Cleigne ...

Erfgoed

Vandaag zijn er nog steeds enkele Vlaamse uurwerkmakers actief, er zijn verschillende verzamelaars met omvangrijke collecties en verschillende plaatsen waar het publiek grote (torenuurwerken) en kleine horloges en instrumenten om tijd te meten kan ontdekken. Het Uurwerkgezelschap, opgericht in 1999, is de belangrijkste organisatie (en tegelijk het aanspreekpunt) die zich bezig houdt met de horlogerie in Vlaanderen. De vereniging ijvert er voor om de kennis op het gebied van uurwerken en tijdsmeetinstrumenten te bevorderen en bekender te maken in Vlaanderen. Hiervoor organiseert het lezingen, bezoeken, workshops, tweejaarlijkse reizen en een driemaandelijks tijdschrift: UURologisch nieuws.