Riolering

De riolering is de infrastructuur waarop afvalwater geloosd, ingezameld en getransporteerd wordt. Een riolering of rioolstelsel is een systeem van buizen, putten en pompen dat in steden en dorpen ondergronds aangelegd is. Het is bedoeld om afvalwater en neerslag op een veilige en hygiënische manier af te voeren (bron: Wikipedia).

Historiek

De 19de eeuwse steden zijn dichtbevolkt en de publieke hygiëne laat de wensen over; het afvoeren van het afval gebeurt veelal in open goten op straat. In het midden van de 19de eeuw komt echter het besef dat slechte hygiënische omstandigheden een neerslag hebben op de gezondheid van de mens.

In de tweede helft van de 19de eeuw werden gronden gedraineerd, waterlopen overwelfd, straten verbreed en verhard en werden rioleringen aangelegd. Dankzij de riolen ging de afwatering niet meer via open goten of via de straat. Het water liep voortaan via verbindingsgoten of verbindingsbuizen van de woning naar de riool. Voor de afvoer van het regen- en afvalwater maakten zowat alle Vlaamse steden in de tweede helft van de 19de eeuw werk van de uitbouw van een stedelijke riolering.

De aanleg gebeurde door de steden of door de bewoners zelf. Niet allen in de grote steden, maar ook in kleinere steden en op het platteland werden rioleringen, gesloten goten gemaakt uit metselwerk, aangelegd. Onder andere de Hoge Gezondheidsraad raadde het gebruik van 'door metselwerk gesloten waterleidingen' aan.

De eerste riolen waren aan de binnenkant bekleed met verglaasde, aarden tegels en een laag cement.

Erfgoed

De geschiedenis en het erfgoed van de riolering in Vlaanderen en België werd reeds beperkt onderzocht. De situatie in, onder andere, Gent, Antwerpen, Brussel, Aalst en Lokeren werd reeds onder de loep genomen.

In Brussel kan je in het Riolenmuseum ondergronds op ontdekking gaan. Brussel telt meer dan 300 kilometer riolen. Samen met andere installaties voor de afvoer en behandeling van afvalwater is dit een gigantisch netwerk. Het museum gaat nader in op het werk van de mensen in deze ondergrondse wereld, de manier waarop riolen worden gegraven en onderhouden, de risico’s op overstromingen en de gevaren van het werk onder de grond. Over de overwelving van de Zenne en de sanitaire omstandigheden in de hoofdstad werd al verschillende publicaties uitgegeven.

In Antwerpen kan je De Ruien bezoeken. Dit net van natuurlijke en uitgegraven waterwegen voorzag de stad van water en een binnenhaven. Ze vinden hun oorsprong in het Ancien Régime en was van oorsprong een grachtenstelsel. Sindsdien werden ze stelselmatig uitgebreid en overwelfd. Toen de ruien overwelfde riolen werden, verdween dit unieke stukje erfgoed uit het stadsbeeld. Ze zijn voor het publiek toegankelijk waarbij je letterlijk de onderkant van de stad Antwerpen te zien krijgt.