Zink

Historiek

Zink, ook wel het 'achtste metaal' genoemd, wordt al sinds de oudheid gebruikt, vaak in legeringen. Bekende toepassingen zijn bijvoorbeeld dakbedekking en regenpijpen.

In ons land ontwikkelde een belangrijke zinkindustrie zich in de regio van Luik, waar de 'Société des Mines et Fonderies de Zinc de la Vieille Montagne' vanaf de tweede helft van de 19de eeuw uitgroeide tot een wereldspeler. Het metaal werd er geëxtraheerd uit het mineraal 'calamien', ontgonnen in de plaatselijke mijnen.

In Vlaanderen concentreerde de zinkindustrie zich in de Kempen, op de grens van Limburg en Antwerpen. Met name Overpelt, Balen en Lommel speelden een belangrijke rol. De zinkfabriek 'Schulte en Co' op de Houtmolense Heide in Overpelt, opgericht in 1888, was het eerste grote industriële bedrijf in de regio. Een jaar later ging ook Vieille Montagne in Balen-Wezel van start, oorspronkelijk met een roosteenheid voor ontzwaveling, later uitgebreid tot een eigen productie van zink en talrijke nevenproducten. In 1904 startte de Duitse familie Schulte ook een zink- en zwavelzuurfabriek in Lommel-Maatheide, de 'NV Société Métallurgique de Lommel'. De Lommelse en Overpeltse fabrieken fuseerden in 1913 tot de 'compagnie des Métaux d'Overpelt-Lommel'. De Balense en Overpeltse fabriek zijn nu onderdeel van het concern Nyrstar. De zinkfabriek in Lommel werd al in 1974 afgebroken.

De zinkfabrieken brachten de streek echter niet alleen materiële welvaart, maar ook flink wat vervuiling. Ook in Brussel werd zink verwerkt en gebruikt. Zo werd in 1847 in Molenbeek een filiaal van de Vieille Montagne opgericht, en onstond in 1859 de 'Compagnie pour la fabrication du zinc, du bronze et des appareils d’éclairage'. Over de Brusselse zinkgeschiedenis is echter nog niet zo veel onderzoek verricht.

Erfgoed

In de collectie van Museum De Kolonie in Lommel bevinden zich enkele voorwerpen die te maken hebben met de zinknijverheid. In het archief van Erfgoed Lommel is ook een unieke film beschikbaar over het procédé van de zinkbereiding in Swansea (ca. 1957). Naar aanleiding van het 125-jarig bestaan van de zinkfabriek in Overpelt, in 2013, werd ook de website www.overpeltfabriek.begelanceerd, waarop heel wat informatie en oude foto's over de zinkindustrie te vinden is.