Trams en bussen

Historiek

In bijna anderhalve eeuw maakte het stads- en streekvervoer een spectaculaire technologische ontwikkeling mee: van paardentrams naar stoomlocomotieven, de eerste elektrische trams op het einde van de 19de eeuw, de accutrams in Gent (1899), en de dieseltrams in het interbellum. Vanaf 1885 groeide het buurtspoornet razendsnel. De Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen (NMVB) regelde de exploitatie van de verschillende lijnen. Vanaf de jaren 1950 nam de autobus de rol van de tram grotendeels over. Enkel in Antwerpen, in Gent en aan de kust hield de tram stand.

Tot aan de Tweede Wereldoorlog speelde ons land ook een belangrijke rol in de constructie van tram- en treinmaterieel. De meeste constructeurs waren in Wallonië gevestigd, zoals Cockerill, maar ook in Vlaanderen waren bedrijven gevestigd, zoals Ragheno in Mechelen. In Brugge is Bombardier, dat Brugeoise et Nivelles overnam, nu nog actief. Ook in de autobussector verwierven Belgische constructeurs, als Minerva, Auto-Miesse, Brossel en Bostovo, een stevige reputatie. In deze sector overleefden twee constructeurs: Jonckheere (1881) en Van Hool (1947).

Erfgoed

In Vlaanderen worden nu op verschillende locaties ca. 200 historische trams en autobussen bewaard. Vaak werden de voertuigen door vrijwilligers van de sloop gered en gerestaureerd. Belangrijke collecties bevinden zich onder meer in het Vlaams Tram- en Autobusmuseum (VlaTAM) in Berchem en op de Tramsite Schepdaal. In Gent beheert de vzw ETG een waardevolle collectie rijtuigen van het stadsvervoer. De collectie trams aan de kust wordt niet in een museale context getoond. Tijdens de zomer worden er wel ritten uitgevoerd met de historische trams.

In 2008 werd de koepelvereniging 'MobiliteitsErfgoed Tram en Autobus' (META) opgericht in de schoot van De Lijn. META wil, samen met de vrijwilligers van haar ledenorganisaties, het verhaal van het tram- en buserfgoed vertellen en zorg dragen voor de collecties, sites en kennis.