Strijkijzers

Historiek

Strijkijzers verwijderen plooien en kreuken en geven de stof een gladde afwerking. In sommige delen van de wereld dient strijken nog een ander doel: hygiëne. De hitte van het strijkijzer doodt namelijk parasieten en bacteriën.

Het gebruik van strijkbouten is terug te brengen tot de 9e eeuw, maar wellicht is strijken nog ouder. In Europa gebruikten mensen in die vroege periode gladde stenen en stukken glas met een plat oppervlak om de kreuken uit de kledij te duwen. Hout en zelfs beenderen van dieren werden ook gebruikt. Voor men hitte ging gebruiken, was immers de druk op het ijzer die zorgde voor het verwijderen van de kreuken. Vanaf begin 17eeeuw werd hitte gebruikt tijdens het proces. De hitte zorgde voor het terug kneedbaar maken van de stof, de toepassing van druk zorgde voor het verwijderen van plooien.

Tot de Industriële Revolutie was gestreken kledij enkel weggelegd voor de welgestelden. Een strijkijzer was immers een zeer duur object en men moest ook personeel ervoor kunnen betalen. De eerste strijkijzers werden door de lokale smid gemaakt, daarna werden ze al snel in de fabriek gemaakt: vaak met de naam en initialen van de fabrikant en het gewicht van het ijzer. Na de introductie van gietijzer kon een strijkijzer goedkoper gemaakt worden. Later vond men een afneembaar handvat uit terwijl de basis kon blijven opwarmen. Massaproductie volgde en de arbeidersgezinnen konden zich nu ook een strijkijzer veroorloven dat makkelijk te hanteren was. Vanaf nu konden ook zij mooi gestreken kledij dragen.

Wat gebruikte men doorheen de tijd om het strijkijzer of de strijkbout op te warmen?

• Gloeiende stukjes houtskool of turf in de strijkbout zelf

• De bout wordt op een kachel verwarmd en wordt daarna in het eigenlijke strijkijzer gestoken

• Strijkbouten die op de kachel gezet werden

• Stoom geeft via een reservoir en leiding warmte af binnenin het ijzer en die stoom blijft circuleren

• Heet water

• Gas en petroleum

• Elektriciteit: het patent op een strijkijzer met elektriciteit werd in 1882 toegekend aan Henry W. Seely. Deze werkwijze werd na WOII de gangbare vorm.

Vóór de jaren 1950 moest men de strijkbout opwarmen op de keukenkachel en tot 1957 bestond er geen interne thermostaat: het strijkijzer bleef opwarmen zolang de stekker in het stopcontact zat.

Strijkijzers zijn vaak het onderwerp van onderzoek, op verschillende vlakken: het historische, huishoudkundige, kunsthistorische, mode, technische, economische, geografische, sociale en zelfs het verzamelaspect.