Kunstmest

Historiek

Mest speelt al zeer lang een belangrijke rol in de landbouw. Als een stuk landbouwgrond continue beplant wordt, raakt de bodem snel uitgeput. Om de grond opnieuw vruchtbaar te maken, moeten elementen als stikstof, kalium, fosfor, etc. opnieuw toegevoegd worden. Hiervoor werd vooral dierlijke en menselijke mest gebruikt. Oorpsprongkelijk ging het over bescheiden hoeveelheden, aangezien de landbouwers meestal slechts over een beperkte veestapel beschikten. Vooral met de groei van de steden in de 12de eeuw neemt de hoeveelheid beschikbare mest toe. De steeds sneller groeiende steden hadden geen rioleringsnetwerk en kampten steeds meer met vervuiling. In de stad werden de menselijke meststoffen op grote schaal verzameld en via beerkarren en beerotters (transport over water). De mest werd op het platteland dan opgeslagen in grote beerputten, waar de landbouwer dan meststoffen op kon kopen.

In het begin van de 19de eeuw werden de eigenschappen van guano als meststof ontdekt. Guano komt voor waar jarenlang massaal uitwerpselen van vogels en vleermuizen vallen. Wereldwijd zijn er echter slechts beperkte voorraden guano, maar omdat de kwaliteit van deze meststof superieur was aan gewone mest, werd ze massaal geexploiteerd. Echter reeds rond 1850 begon de ontginning en invoer af te zwakken.

Het was Justus von Liebig die als eerste een kunstmeststof produceerde. Dit proces werd al snel opgeschaald zodat kunstmest op een industriële schaal gemaakt kon worden. Dit had een grote impact op de landbouwproductie en heeft, vanwege het gebruiksgemak, grotendeels de dierlijke en menselijke meststoffen vervangen. Dierlijke meststoffen worden, als bijproduct van de kippenkwekerij en varkens- en veeteelt wel nog steeds gebruikt. De menselijke meststoffen worden, vooral door de aanleg van rioleringsnetwerken en moderne sanitaire voorzieningen, niet meer verzameld. Doorheen de tijd werden ook nog andere meststoffen ontdekt, zoals het Thomasslakkenmeel gemaakt van hoogovenslakken.

Erfgoed

Het Museum voor Oudere Technieken (MOT) heeft in de collectie tal van mest-attributen (o.a. een bijzondere houten mestpomp) en heel wat documentatiemateriaal. In de tentoonstelling in het kleine museum Riekend Rustpunt kan je heel wat meer ontdekken over het transport van mest over het water van stad naar platteland. Heel wat (privé)collecties van agrarisch erfgoed bevatten objecten (bv. zakken of strooitoestellen) en publiciteit omtrent kunstmest.