Glas

Historiek

Glas kennen we vooral van ramen, flessen en drinkglazen. Het is hard, doorzichtig en er treedt, net zoals bij kristal, lichtbreking op. In de natuur komt het voor als obsidiaan of lavaglas, dat in de steentijd werd gebruikt als vuursteen. Het kan als een stroperige vloeistof bewerkt worden tot de meest uiteenlopende vormen. Glas is een mengsel van silicaten met als belangrijkste grondstof kwarts (gewonnen uit zand) en daarnaast soda en kalk. Kleur wordt bekomen door het toevoegen van metaaloxiden. In de Middeleeuwen gebruikt men potas in plaats van soda. Venetië groeit uit tot het glascentrum van de wereld en in onze contreien wordt opnieuw soda ingevoerd. Krijtglas en loodglas vervolgen de rij. Aan commercieel glas worden verzachters toegevoegd zodat de glastemperatuur verminderd wordt (en verwerking dus goedkoper wordt). We onderscheiden vlakglas voor autoruiten, ramen,… Daarnaast is er ook verpakkingsglas of holglas voor flessen, vazen, gloeilampen. Ten slotte bestaat er technisch glas: glaswol, glasvezel. Voor laboratoria wordt glas met een bijzondere samenstelling gebruikt die tegen meer bestand zijn.

In de 17eeeuw werd in onze streken steenkool gebruikt om glasovens te verhitten. De glasindustrie ontwikkelde zich in de omgeving van Charleroi, waar men rond 1800 overging naar grootschalige glasfabrieken. Nu nog bestaan er veel glasfabrieken in ons land. Het meeste glas wordt op de methode van vlakglas gemaakt: in Mol, Moustier-sur-Sambre en in Jemeppe-sur-Sambre zijn heel grote fabrieken. Er is ook een firma voor de fabricage van glas voor lampen en een recyclingfabriek.

Holglaswordt ofwel geblazen of geperst met behulp van glasvormen of mallen. Hoe gaan glasblazers tewerk? Er wordt een bol van glas met aan het einde van een riet verwarmd. Ze blazen in dit riet om het glas te laten uitzetten en een holte te bekomen. Deze bolvorm geeft men de gewenste vorm en snijdt men. Het glas wordt meestal geblazen bij een temperatuur tussen 870 en 1040°C. nadien wordt het glas in een andere oven geplaatst zodat het niet te snel zou afkoelen en springen.

We kennen ook noggetrokken glas: in een bad van gesmolten glas wordt een staaf horizontaal geplaatst en omhoog getrokken. Deze werkwijze wordt praktisch nergens meer uitgeoefend.Floatglas of vlakglasbekomt men door het gieten van gesmolten glas op een bad van gesmolten tin. Het glas blijft drijven en is perfect vlak. Deze methode wordt vooral gebruikt voor het maken van grote glasplaten.

Erfgoed

Er zijn nog enkele authentieke glasblazers- en ateliers aan de slag in Vlaanderen en Brussel, zowel voor de glas-in-lood als het glasblazen. Objecten van glas zijn in heel wat musea te vinden.