Vlas

Historiek

Heel wat gezinnen verdienden hun brood in de vlasverwerkende nijverheid of in een van de vele afgeleide industrieën. De vlasnijverheid zette het zuiden van West-Vlaanderen op de wereldkaart, bracht welvaart naar onze contreien en gaf aanleiding tot het ontstaan van heel wat toonaangevende bedrijven.

De vlasindustrie heeft ook zijn stempel gedrukt op het landschap van de streek. Wie de regio doorkruist, komt tal van roterijen en zwingelarijen tegen, en in de dorpskernen kan je aan het patrimonium zien hoe de vlasindustrie zich ook sociaal vertaalde. Maar er is meer dan alleen bouwkundig erfgoed: tradities als Weversmisdag houdt men tot op de dag van vandaag in ere, talrijke vlaswerktuigen worden gekoesterd in schuurtjes en oude vlassers zingen nog moeiteloos de vele coupletten van de vlassersliederen die destijds op de velden weerklonken. En er zijn duizenden foto's en verhalen die het wel en wee van het vlassersleven in de afgelopen decennia treffend weergeven.

De Leie kreeg door deze arbeid, het roten van het vlas, de naam Golden River en de streek rond Kortrijk kreeg de naam Texas van Vlaanderen.

Techniek

De vlasnijverheid omvat het bewerkingsproces van vlas tot vlaslint. Het bestaat uit vier fases: repelen, roten, braken en zwingelen. Het repelen is het afritsen van de zaaddozen, nadat het vlas op het veld volkomen gedroogd is. De stengel die overblijft, wordt in water gelegd tot de vezel losweekt van de houten kern, dit is het roten. Dit is in feite een rottingsproces, waarbij bacteriën inwerken op de vlasstengels die de vlasvezels losweken van de houtachtige kern. Daarna wordt de stengel op verschillende plaatsen gebroken en noemt men het braken. De houtdeeltjes zijn nu gemakkelijker te verwijderen en vallen er af. Met het zwingelen worden de nog aanwezige houtdeeltjes van de vezel afgeschaafd. De houtdeeltjes, scheven genoemd, die overblijven, worden als brandstof gebruikt en later als grondstof. De zwakke, gebroken en korte vezels worden gebruikt voor grovere garens en touw. De goede vlasvezels blijven over en die worden in de linnennijverheid verder verwerkt tot linten. De vezels zijn heel sterk, absorberen vocht, zijn warmte-isolerend en hittebestendig.