Thema's

Steenkool en cokes

Hoofdthema

Mijnbouw en ontginning

Historiek

Steenkool en cokes zijn fossiele brandstoffen. Er bestaan verschillende soorten steenkool: van de magere kolen (gasarm) die vooral voor huishoudelijke toepassingen worden gebruikt, tot variaties in vetkolen (gasrijk) die zeer geschikt waren voor industrieel gebruik. Cokes hebben als eigenschap dat ze geen fosfor of zwavel bevatten en zijn geschikt voor de productie van ijzer.

De Waalse steenkolenbekkens waren in tegenstelling tot de Limburgse vrij ondiep, waardoor zonder al te veel technische problemen steenkool ontgonnen kon worden. In verschillende nijverheden werd steenkool als brandstof gebruikt; vanaf de 18de eeuw ziet men het ook terugkomen in onder meer stokerijen, steenbakkerijen en kalkovens.

In vergelijking met de omringende mijnbekkens zijn de Kempense steenkolen pas laat ontdekt. In de nacht van 1 op 2 augustus 1901 werden op een diepte van 541 m de eerste steenkolenlagen in de Limbugse ondergrond, met name in As, aangeboord doorAndré Dumont. Kenmerkend voor de Kempische kolenlagen is o.m. dat ze (meer dan) 500 meter diep verborgen zitten. De eerste boringen van Urban en Putsage in Lanaken en van André Dumont in Elen voor de eeuwwisseling, mislukten dan ook.
De eerste Limburgse mijn, in Winterslag, ging in 1917 in productie. Op dat ogenblik waren de meeste Waalse bekkens al over hun hoogtepunt heen, zeker wat betreft de ontginning van vette steenkool. Het aanboren van vette cokeskolen, waaraan een groeiend tekort was ontstaan in België, Luxemburg en Frankrijk, bracht een internationale kolenrush op gang in Limburg. Door het geringe aantal bewoners in deze streek moesten duizenden mijnwerkers uit andere streken aangetrokken worden.

Erfgoed

Het erfgoed van de steenkoolindustrie is in Vlaanderen sterk aanwezig in de provincie Limburg. Het landschap tussen Beringen in het westen en Maasmechelen in het oosten is enorm bepaald door deze industrie. Niet alleen de gigantische steenbergen en restanten van mijnsites vallen op; ook lokale verenigingen zetten zich in voor het materiële en immateriële erfgoed.

Actoren

Wie weet iets?

Wie heeft iets?

Wie kan iets?

Jean De Schutter — Privéverzameling

Verwante publicaties

Titel	Auteur	Jaar
100 jaar Charbonnage	Jan KOHLBACHER	2022	Bekijk de publicatie
Breekbaar verleden. Glasnegatieven uit de Limburgse mijnstreek 1905 - 1950	Ward SEGERS	2010	Bekijk de publicatie
De eeuw van het Zwarte Goud. De successerie uit Het Belang van Limburg	Guy BRUGMANS	2001	Bekijk de publicatie
De fabriek als landschapselement. Casus: les Cokeries du Brabant te Grimbergen	Florence VAN DRIEL	2008	Bekijk de publicatie
De rol van de André Dumont mijn op T.H.O.R. Waterschei tussen 1918 en 1988. De invloed van de economische realiteit op de sportieve successen	Niels DIGNEFFE	2013	Bekijk de publicatie
Een eeuw steenkool in Limburg	Luc MINTEN	1992	Bekijk de publicatie
Erhalt der Kohlenwäsche noch immer unsicher	Patrick VIAENE	2023	Bekijk de publicatie
Geschiedenis op zoek naar waardig vervolg. Studie van de mijnnederzettingen in Waterschei, Winterslag en Eisden	Bruno DE MEULDER	1991	Bekijk de publicatie
Het Kempisch steenkoolbekken 1901-1940. Bijdrage tot de geschiedenis en haar problematiek	Bert VAN DOORSLAER	1976	Bekijk de publicatie
In Backstein gemauertes soziales Gewissen. Welterbe Zeche Grand Hornu in Boussu, Belgien	Frieder BLUHM	2023	Bekijk de publicatie
In de pijler van de moeder de vrouw. De mijnwerkersvrouw in Beringen 1950-1970. Arbeid, huishouden en vrije tijd	Evelyn VANDEVENNE	2010	Bekijk de publicatie
In de put? De dagelijkse werking van de arbeidsmarkt voor mijnwerkers in Belgisch-Limburg (1900-1966)	Bart DELBROEK	2011	Bekijk de publicatie
In de put. De arbeidsmarkt voor mijnwerkers in Belgisch-Limburg, 1900-1966.	Bart DELBROEK	2016	Bekijk de publicatie
Koolputterserfgoed. Een bovengrondse toekomst voor een ondergronds verleden	Bert VAN DOORSLAER	2002	Bekijk de publicatie
L'état, un mauvais industriel? De strijd om het Belgische steenkoolbeleid, 1901-1951	Guy COPPIETERS	2017	Bekijk de publicatie
Mijnerfgoed in Limburg. Ondergronds verleden, bovengrondse toekomst. Van Beringen tot Eisden	Patrick DE RYNCK, Bert VAN DOORSLAER	2012	Bekijk de publicatie
sociaal overleg en neoliberalisme in het Kempens mijnbedrijf. Een analyse vanuit industrial relations	Stijn JOOS	2014	Bekijk de publicatie
Steenkool in Limburg	Bert VAN DOORSLAER	1983	Bekijk de publicatie
TRIAGE. De kolenwasserij van Beringen: monument voor de toekomst	Joeri JANUARIUS, Patrick VIAENE , Bart VANACKER , Paul BOUTSEN	2021	Bekijk de publicatie
Vivir y trabajar en Bélgica. Emigratie van Spaanse gastarbeiders na het akkoord van 28 november 1956 naar de Kempense Steenkoolmijnen	Arno BREELS	2013	Bekijk de publicatie