Geneeskunde en zorg

Erfgoed

De geschiedenis van de geneeskunde doorheen de eeuwen heeft in heel wat erfgoedcollecties zijn sporen nagelaten, van lichaamsdelen op sterk water tot medische apparatuur van de 20ste eeuw.

In 2014 publiceerde de vzw Hospitium het boek 'IJzeren longen, warme harten", dat een overzicht biedt van publiek toegankelijke musea en collecties van geneeskunde en zorg in België, Nederland en Luxemburg.

Wat interessant is aan medisch-erfgoedcollecties is dat er heel wat verschillende soorten actoren actief rond zijn. Er zijn universitaire collecties, collecties van ziekenhuizen, museale collecties en collecties waar het medisch erfgoed slechts een heel klein aandeel betreft. En dan vergeten we nog privéverzamelaars met kleine of grotere collecties, soms verbonden met organisaties en vzw's zoals Montanus.

In 2021 maakte ETWIE werk van een update van de collecties die in "IJzeren longen, warme harten" opgenomen zijn. Hoofddoel is om een nieuw overzicht te maken om tot een stand van zaken omtrent medisch erfgoed vandaag te komen: welke speler heeft wat in zijn collectie? Tegelijk vullen we deze veldtekening aan met noden en behoeftes die de collectiebeheerders rond deze collecties en kennis formuleerden. Op die manier leggen we de pijnpunten bloot. We spitsen ons toe op het werkingsgebied van ETWIE: de collecties specifiek in Vlaanderen en Nederlandstalig Brussel, en lieten Wallonië, Luxemburg en Nederland buiten beschouwing.

De publicatie werd in 2022-2023 uitgebreid met nog meer collecties. Het resultaat is een klepper van 28 collecties in Vlaanderen en Brussel. Voor elk van de medische collecties in Vlaanderen en Brussel maakten we een fiche waarbij we zowel de focus van de collectie meenemen als gegevens omtrent collectievorming, inventarisering, contacten met andere collecties etc.

Belangrijk zijn de noden en uitdagingen die de collectiebeheerders formuleerden. We vroegen elke collectiebeheerder immers welke problemen ze zien omtrent hun medische collectie en waar ze nood aan hebben.

In 2023 startte een Netwerk Medisch Erfgoed onder coördinatie van ETWIE. Samen gaan we aan de slag om uitdagingen het hoofd te bieden en de status van medisch erfgoed op te krikken de komende jaren.